Beykozlu
New member
1 TL kaç dolar? Soruyu tersten sormak, Türk Lirası’nın içine düştüğü acı durumu daha net gözler önüne seriyor, zira karşılığı içler acısı. Yazıyı yazarken Google bana 1 TL = 0,061 Amerikan Doları diyor. Bu bol sıfırlı sayı dakikada bir, kimi vakit saniyede bir değişiyor. Euro tarafını soracak olursanız, 1 TL bu yazıyı yazarken 0,054 Euro ediyordu. Bir öteki deyişle, 1 TL = 5 Cent. “Bir TL İngiltere’de kaç Sterlin ediyor” diye soracak olursanız, 4 Pens kadar bir şey. Yani aşağı üst hiç bir şey. Paramız öteki para üniteleri karşısında küçüldükçe küçülüyor. Bağımsız araştırmacılara bakılırsa yüzde 60’a vuran enflasyon, Recep Tayyip Erdoğan’ın siyaset faizi düşürme ısrarı ve TL’nin başka kurlar karşısındaki düşüşünün yarattığı girdaba kapılmış tabana yanlışsız gidiyoruz.
Minimum ücretlilere yapılacak yüzde 47,5 artırım da çabucak hemen cebe girmeden erimeye başladı bile. Artırım belirtildiğı gün, aylık net maaşı 271 dolara denk gelen taban fiyatlı, sonraki günün akşamında, birebir parayla lakin 258 dolar alabiliyordu. Yani alacağı artırım dolar karşısında 24 saatte yüzde 5 paha kaybetmişti. T.C. vatandaşları, Avrupa’nın en düşük ikinci taban fiyatıyla çalışan işgücü pozisyonundan kurtulamadı.
İhracatçı kazansın, pekala hane halkı?
Milyonlarca minimum ücretlinin yanında, maaşı gün be gün eriyen onlarca milyon çalışan, enflasyon ve TL’nin bedel kaybıyla depresyona sürüklenirken, yeni Maliye ve Hazine Bakanı Nureddin Nebati, Twitter’da ihracatın nasıl arttığına dair müjdeli haberler paylaşıyordu. Dolar kurundaki yükselişin de tesiriyle Ekim ayında son üç yılın en yüksek cari fazlası kaydedilmişti. Maliye Bakanı’nın, “Tutmazsa üzülürüm” dediği yeni modelin bir ayağı dolar kurundaki artışla ihracat gelirlerini artırmak, cari açığı kapatmak, yeterli bir büyüme sayısı yakalamaktı. Halk “Alım gücümüz kalmadı” diye istediği kadar ağlasın, kendisi de dokumacılık ihracatçısı olan bakan üzgün değil.
Mecliste bütçe görüşmelerinde, “Bir personel kardeşimizin bana gönderdiği, Şems-i Tebrizi’den bir alıntı” diyerek okuduğu, “Sevmeyene karınca yük, sevene filler karınca, Dağı bile taşır insan aşık olup inanınca” kelamlarıyla personellere dayanma gücü telkin ediyor. Kendi iş yerindeki çalışma şartlarını Barış Terkoğlu’nun yazısından öğrendiğimiz Bakan Nebati’nin, Sevilay Yılman’a telefonda söylemiş olduği “Sen maaş alıyorsun. en çok neyini kaybedersin? Enflasyonun altında ezilirsin. Lakin ben bütün varlığımı kaybederim bu iş düzelmezse eğer” kelamları, sıkıntıya hangi açıdan baktığını ortaya koymuştu esasen.
Fiyat mı?
Erdoğan’ın ve Nebati’nin model dedikleri “şeye” gelince… İhracat artıyor, lakin ihraç mallarının üretim maliyeti de artıyor. Bir de faiz tarafı var işin. Mahfi Eğilmez’in “Kendime Yazılar” blogunda fazlaca net anlattığı üzere, “Merkez Bankası bankalara yüzde 14 faizle borç veriyor, bankalar da aldıkları parayı yüzde 22 faizle Hazine’ye borç veriyor. Ve biz buna model diyoruz”.
Bütün bunlar olurken TL’den kaçış, doları kovalayış sürüyor; TL dolar karşısında 4 ay ortasında yüzde 52 civarında bedel kaybetti. Enflasyon da tırmanmaya devam etti. Bizler de mecburen üniversitede öğrendiklerimizi tazeleyip, her hafta hesaplar yapıp para siyasetinin sonuçlarını yazıyoruz.
Nebati’nin hocası Şenatalar: Çok güldüm
Üniversitede öğrendiklerimizi tazelemekten kelam etmişken… Nebati’nin bütçe görüşmelerinde CHP karşısında kendisini nasıl savunduğunu tahminen duymuşsunuzdur. Maliye Siyaseti ve Kamu Maliyesi derslerini CHP Parti Meclisi üyesi olan Prof. Dr. Burhan Şenatalar’dan aldığını, artık de ondan öğrendiklerini uyguladığını söylemiş oldu Nebati. Şenatalar’a sordum, “İlk duyduğumda epeyce güldüm. Öğrenciliğinin üzerinden 30 yılı aşkın bir süre geçmiştir. Bugün uygulanan politikayı bizden nasıl öğrenmiş olabilir ki?” dedi. Yeri gelmişken Sayın Nebati’ye, epeyce hürmet duyduğu hocasının Ekim 2021’de yazdığı “Türkiye iktisadını kim niye kıskansın” ve Mart 2021’de Merkez Bankası siyaset faizi daha yüzde 19 iken yazdığı, “İktidarın yanlışları arttıkça, topluma maliyeti büyüyor” başlıklı yazılarını önereyim. Fakat bir işe fayda mı, bilmiyorum. Kendisi “Berlin’de minimum fiyat 1585 Euro iken kent merkezindeki bir kira 1969 Euro, Türkiye’de yeni fiyatımız 4 bin 250 lira 40 kuruş, kira kent merkezinde 1261 Türk Lirası” diye hakikatten uzak tezlerde bulunabilen biri.
“Dolar dünyanın her yerinde 14 TL” diyen AKP’li
Haydi Nureddin Nebati siyasetçi, bu yüzden de hakikati işine geldiği üzere eğip bükmeye çalışıyor. AKP devri zenginlerini, dolar her arttığında vurgun yapanları da bir kenara koyalım. Cebindeki para her an bedel kaybetse de, AKP’yi ve Cumhurbaşkanı’nı savunanlara ne demeli? Medyascope’un “Cumhur’un Kalesi Kasımpaşa” röportajını izlediniz mi? MetroPOLL’ün Türkiye’nin Nabzı Kasım 2021 araştırmasında tespit ettiği yüzde 26’lık Erdoğan seçmeninin bir kısmı burada. Bir Kasımpaşalı, “Kriz var diyorlar lakin ben inanmıyorum. Bir tek bizde değil ki, dolar dünyanın her tarafında 14 lira. Türkiye üzerinde oyun oynanıyor” diyor.
Bir başkası “Doların, Euro’nun artması bizi bağlamaz. İsterse 50 lira olsun. Türkiye’ye oynanan oyunları herkes görsün” diyor. Bir oburu faizin düşürüldüğünden habersiz. Doların yükselmesinin yakıta, faturalarına, üretim maliyetlerine nasıl tesir edeceğinden de haberi yok. Ona bakılırsa fakir insanın aslına bakarsanız dolarla işi yok, zira doları yok.
Nebati’nin hocası Burhan Şenatalar’ı bulmuşken, görüntüyü da gönderip söylenenleri nasıl değerlendirdiğini sordum. Daha evvel kendimi hesaplara kaptırdığımdan “bir daha kantitatif iktisat çalışacağım galiba” demiştim, Burhan Hoca “Bence davranışsal iktisat çalış. Bunlar davranışsal iktisadın alanına giriyor” diye yanıt verdi. Davranışsal iktisat teorisi, Neo-Klasik teoriden farklı olarak seçmenin “rasyonel” değil, “sınırlı bir rasyonellikte” davrandığını söylüyor.
Hoca haklı. Olan biteni akıl, mantık ve matematikle açıklamanın hiç bir imkânı kalmadı. Memleketteki sınırsız irrasyonelliği lakin bu biçimde anlayabiliriz.
Banu İnanç
© Deutsche Welle Türkçe
Minimum ücretlilere yapılacak yüzde 47,5 artırım da çabucak hemen cebe girmeden erimeye başladı bile. Artırım belirtildiğı gün, aylık net maaşı 271 dolara denk gelen taban fiyatlı, sonraki günün akşamında, birebir parayla lakin 258 dolar alabiliyordu. Yani alacağı artırım dolar karşısında 24 saatte yüzde 5 paha kaybetmişti. T.C. vatandaşları, Avrupa’nın en düşük ikinci taban fiyatıyla çalışan işgücü pozisyonundan kurtulamadı.
İhracatçı kazansın, pekala hane halkı?
Milyonlarca minimum ücretlinin yanında, maaşı gün be gün eriyen onlarca milyon çalışan, enflasyon ve TL’nin bedel kaybıyla depresyona sürüklenirken, yeni Maliye ve Hazine Bakanı Nureddin Nebati, Twitter’da ihracatın nasıl arttığına dair müjdeli haberler paylaşıyordu. Dolar kurundaki yükselişin de tesiriyle Ekim ayında son üç yılın en yüksek cari fazlası kaydedilmişti. Maliye Bakanı’nın, “Tutmazsa üzülürüm” dediği yeni modelin bir ayağı dolar kurundaki artışla ihracat gelirlerini artırmak, cari açığı kapatmak, yeterli bir büyüme sayısı yakalamaktı. Halk “Alım gücümüz kalmadı” diye istediği kadar ağlasın, kendisi de dokumacılık ihracatçısı olan bakan üzgün değil.
Mecliste bütçe görüşmelerinde, “Bir personel kardeşimizin bana gönderdiği, Şems-i Tebrizi’den bir alıntı” diyerek okuduğu, “Sevmeyene karınca yük, sevene filler karınca, Dağı bile taşır insan aşık olup inanınca” kelamlarıyla personellere dayanma gücü telkin ediyor. Kendi iş yerindeki çalışma şartlarını Barış Terkoğlu’nun yazısından öğrendiğimiz Bakan Nebati’nin, Sevilay Yılman’a telefonda söylemiş olduği “Sen maaş alıyorsun. en çok neyini kaybedersin? Enflasyonun altında ezilirsin. Lakin ben bütün varlığımı kaybederim bu iş düzelmezse eğer” kelamları, sıkıntıya hangi açıdan baktığını ortaya koymuştu esasen.
Fiyat mı?
Erdoğan’ın ve Nebati’nin model dedikleri “şeye” gelince… İhracat artıyor, lakin ihraç mallarının üretim maliyeti de artıyor. Bir de faiz tarafı var işin. Mahfi Eğilmez’in “Kendime Yazılar” blogunda fazlaca net anlattığı üzere, “Merkez Bankası bankalara yüzde 14 faizle borç veriyor, bankalar da aldıkları parayı yüzde 22 faizle Hazine’ye borç veriyor. Ve biz buna model diyoruz”.
Bütün bunlar olurken TL’den kaçış, doları kovalayış sürüyor; TL dolar karşısında 4 ay ortasında yüzde 52 civarında bedel kaybetti. Enflasyon da tırmanmaya devam etti. Bizler de mecburen üniversitede öğrendiklerimizi tazeleyip, her hafta hesaplar yapıp para siyasetinin sonuçlarını yazıyoruz.
Nebati’nin hocası Şenatalar: Çok güldüm
Üniversitede öğrendiklerimizi tazelemekten kelam etmişken… Nebati’nin bütçe görüşmelerinde CHP karşısında kendisini nasıl savunduğunu tahminen duymuşsunuzdur. Maliye Siyaseti ve Kamu Maliyesi derslerini CHP Parti Meclisi üyesi olan Prof. Dr. Burhan Şenatalar’dan aldığını, artık de ondan öğrendiklerini uyguladığını söylemiş oldu Nebati. Şenatalar’a sordum, “İlk duyduğumda epeyce güldüm. Öğrenciliğinin üzerinden 30 yılı aşkın bir süre geçmiştir. Bugün uygulanan politikayı bizden nasıl öğrenmiş olabilir ki?” dedi. Yeri gelmişken Sayın Nebati’ye, epeyce hürmet duyduğu hocasının Ekim 2021’de yazdığı “Türkiye iktisadını kim niye kıskansın” ve Mart 2021’de Merkez Bankası siyaset faizi daha yüzde 19 iken yazdığı, “İktidarın yanlışları arttıkça, topluma maliyeti büyüyor” başlıklı yazılarını önereyim. Fakat bir işe fayda mı, bilmiyorum. Kendisi “Berlin’de minimum fiyat 1585 Euro iken kent merkezindeki bir kira 1969 Euro, Türkiye’de yeni fiyatımız 4 bin 250 lira 40 kuruş, kira kent merkezinde 1261 Türk Lirası” diye hakikatten uzak tezlerde bulunabilen biri.
“Dolar dünyanın her yerinde 14 TL” diyen AKP’li
Haydi Nureddin Nebati siyasetçi, bu yüzden de hakikati işine geldiği üzere eğip bükmeye çalışıyor. AKP devri zenginlerini, dolar her arttığında vurgun yapanları da bir kenara koyalım. Cebindeki para her an bedel kaybetse de, AKP’yi ve Cumhurbaşkanı’nı savunanlara ne demeli? Medyascope’un “Cumhur’un Kalesi Kasımpaşa” röportajını izlediniz mi? MetroPOLL’ün Türkiye’nin Nabzı Kasım 2021 araştırmasında tespit ettiği yüzde 26’lık Erdoğan seçmeninin bir kısmı burada. Bir Kasımpaşalı, “Kriz var diyorlar lakin ben inanmıyorum. Bir tek bizde değil ki, dolar dünyanın her tarafında 14 lira. Türkiye üzerinde oyun oynanıyor” diyor.
Bir başkası “Doların, Euro’nun artması bizi bağlamaz. İsterse 50 lira olsun. Türkiye’ye oynanan oyunları herkes görsün” diyor. Bir oburu faizin düşürüldüğünden habersiz. Doların yükselmesinin yakıta, faturalarına, üretim maliyetlerine nasıl tesir edeceğinden de haberi yok. Ona bakılırsa fakir insanın aslına bakarsanız dolarla işi yok, zira doları yok.
Nebati’nin hocası Burhan Şenatalar’ı bulmuşken, görüntüyü da gönderip söylenenleri nasıl değerlendirdiğini sordum. Daha evvel kendimi hesaplara kaptırdığımdan “bir daha kantitatif iktisat çalışacağım galiba” demiştim, Burhan Hoca “Bence davranışsal iktisat çalış. Bunlar davranışsal iktisadın alanına giriyor” diye yanıt verdi. Davranışsal iktisat teorisi, Neo-Klasik teoriden farklı olarak seçmenin “rasyonel” değil, “sınırlı bir rasyonellikte” davrandığını söylüyor.
Hoca haklı. Olan biteni akıl, mantık ve matematikle açıklamanın hiç bir imkânı kalmadı. Memleketteki sınırsız irrasyonelliği lakin bu biçimde anlayabiliriz.
Banu İnanç
© Deutsche Welle Türkçe