Beykozlu
New member
Gülseren Onanç
“Ekonomi, hem refaha tıpkı vakitte yoksulluğa niye olabilen ve onun ismine yapılan çeşitli fedakarlıklar da dahil olmak üzere yatıştırılması gereken öfkeli bir tanrıdır” diye inanır piyasayı köktenci bir anlayışla savunan ekonomistler. Bu hakikaten bu biçimde midir? İktisat sadece kendi maddelerine nazaran mi çalışır? Öteki bir ekonomik nizam mümkün müdür?
University College of London’da Yenilik ve Kamu Pahası İktisadı üzerine dersler veren
Mariana Mazzucato, “Ekonomistler kendi disiplinlerinin ‘bilimsel’ görünmesini (fiziğe daha fazla, sosyolojiye daha az benzemesini) sağlamak istediler. bu biçimdece onu politik ve toplumsal ima ve çağrışımlardan arındırdılar, ‘politik’ sözünü kaldırıp, her şeyi matematiksel süreçlerle halletmeye çalıştılar. bu biçimdece politik iktisat yavaşça tarihe gömüldü. Elimizde, dogmalar, sırf tek bir görüş seçip öğrencilerine anlatan hocalar ve boynu bükük ‘iktisat’ sözü kaldı” diyor ve iktisadın sırtını siyasete dayaması gerektiğini savunuyor.
Politik iktisada geri dönüş
Yirmi yıldır Türkiye’yi yöneten muhafazakar sağ iktidarın ideolojisine uygun olarak, üstüne ayet kılıfı geçirip uyguladığı neoliberal ekonomik sistem, derin fakirleşme, yüksek enflasyon, memleketler arası dünyadan kopma biçiminde bir gerileme ile sonuçlandı. Bu artık sürdürülebilir bir durum değil. Türkiye’nin ivedilikle yeni bir kıssa yazacak bir iktidar inşasına muhtaçlığı var.
İktidar savını koyan siyasi partilerden bu çöken sistemin temeline ait tenkit ve yeni bir sistem teklifine ait bir telaffuz duymuyoruz. Tenkitler sistemin özünden epey, iktidara (tek başına CB) ve kurumlara (Merkez Bankası, müteahhitler vb.) yönelik oluyor. elbette iktisat, farklı kurumsal yapıları ve tercihleri ile insan üretimidir.
Lakin Mariana Mazzucato’nun dediği üzere iktisadın özünde ‘politik tercihler’ yer alır. Ben de bu hafta sırtını feminizme dayayan politik bir iktisat yaklaşımının peşine düştüm.
İktisadın hedefi hayatı desteklemektir
“Feminist ekonomistler, bir iktisadın gayesinin, hayatın her biçimiyle hayatta kalmasını ve gelişmesini desteklemek olduğunu savunurlar” diyen Jayati Gosh feminist bir ekonomist.
Gosh’un ortaya koyduğu perspektif ile geliştirdiği siyaset teklifleri bize epey bedelli bir yol haritası oluşturuyor;
• Fiyatsız bakım işi ve etraf serbestçe kullanılabilecek ve tüketilebilecek sınırsız kaynaklar değildir.
• Ekonomik kuruluşlar ve siyasetler bakım işinin ve tabiatın sisteme katkısını tanımalı, onları toplumsal olarak pahalı kılmalı ve gelişecekleri şartları sağlamalıdır.
• İktisat siyasetlerinin önceliği, bakım, agro-ekoloji (ekolojik tarım) ve merkezi olmayan yenilenebilir güç üzere yeşil kesimlerde beşere yaraşır işlerin yaratımı olmalıdır.
• Bakım işine, bir ailenin mecbur kıldığı ferdi bir seçimmiş üzere görmeden, yatırım yapılmalıdır.
• Fiyatsız bakım hizmeti verenlere, fiyatsız aile müsaadesi ve çocuk ödenekleri verilmeli, toplumsal ve finansal takviye de artırılmalıdır.
• Geçim maaşı, düzgün çalışma şartları ve toplumsal müdafaa dahil, personeller için temel muhafaza sağlayan kurumlar, düzenlemeler ve siyasetler güçlendirilmeli, yapılar ve sistemler cinsiyete daha hassas hale getirilmelidir.
• Küçük ölçekli çiftçi, konut içi emekçi, konuttan çalışan endüstriyel taşeron emekçi, atık toplayıcı, küçük perakendeci ve besin tedarikçisi olanların sayıları süratle artıyor, bu niçinle gayri resmi iktisatta personel hakları korunmalıdır.
• Sıhhate ziyanlı, çevresel manada yıkıcı ve ekonomik açıdan eşitsizliğe dayalı global besin sistemi çöküyor. Mahallî, ulusal ve bölgesel pazarlar için sürdürebilir yollarla hayli çeşitli mahsul üretimi desteklenmeli. Herkes için besin güvenliği sağlanmalı ve biyolojik çeşitliliği teşvik etmek ve bilhassa bayanlar dahil olmak üzere, küçük üreticilerin geçim güvenliğini sağlamak için sistem baştan sona bir daha inşa edilmelidir.
• Ekonomik toparlanmayı sağlamak ve yapısal dönüşümün temelini atmak için büyük bir kamusal yatırım atılımı gerekli. İlerici makroekonomik siyasetler ve fazlaca taraflı işbirliği yoluyla, bilhassa de fazlaca uluslu şirketlerin ve en varlıklı insanların en çok katkıyı yapmasını sağlayan, vergi iş birliği yoluyla, ulusların ‘mali alanlarını’ genişletmelerine imkan tanıyan global bir mimari planlanmalıdır.
• Bakım işi ve çevreyi muhafazayı destekleyen kamu harcamaları, ‘yardım’ yahut tüketimden fazla, “küresel kamu yatırımı”nın bir modülü olarak görülmelidir.
• Devletlerin riskleri üstlendiği ve kurumsal yatırımın maliyetlerini sübvanse ettiği “kamu-özel ortaklığı” nın kâr yerine insanları ve çevreyi evvelandirmesi gereklidir.
• Devletlerin hayat ve tabiatla ilgili tüm alanlarda, muhatabının aileler, sivil toplum kuruluşları ve küçük işletmeler olmalıdır.
• Devletler ulusal sonlar ortasında ve ötesinde devlet dışı aktörlere daha hayli hesap vermeli ve daha fazla sorumluluk sahibi ve hassas olmalıdır.
• Feminist hareketler ve sivil toplum örgütleri, birebir zamandavlet hem piyasa gücünü dengelemek ve ötekileştirilen ve dışlanan kümelere ses vermek için koordineli olarak çalışmalıdır.
Şili’de patriyarkal mirasa son vereceğini söyleyen Boric
Şili’de Devlet Başkanlığı seçimlerini kazanan solcu aday Gabriel Boric, idaresinin yerli haklar, tüm cinsel yönelimler ve bayanların haklarını garanti etmeye, ‘patriyarkal mirası’ geride bırakmaya odaklanacağını söyleyerek işe başladı. Boric, daha huzurlu ve inançlı bir hayatı garanti etmek, her insanın, bilhassa de bayanların özgürlüklerini derinleştirmek, emeklilik ve sıhhat sistemlerinde ıslahat yapmak, çalışma saatlerini haftalık 45 saatten 40 saate indirmek ve yeşil iktisada yatırımda bulunmak sözü veriyor.
İhtiyatlı bir optimistlikle “Şili yaptı, biz de yapabiliriz” diye sonlandırmak istiyorum bu haftaki yazımı.
Bu yazı, Eşitlik, Adalet, Bayan Platformu’nun sitesinden alınmıştır.
“Ekonomi, hem refaha tıpkı vakitte yoksulluğa niye olabilen ve onun ismine yapılan çeşitli fedakarlıklar da dahil olmak üzere yatıştırılması gereken öfkeli bir tanrıdır” diye inanır piyasayı köktenci bir anlayışla savunan ekonomistler. Bu hakikaten bu biçimde midir? İktisat sadece kendi maddelerine nazaran mi çalışır? Öteki bir ekonomik nizam mümkün müdür?
University College of London’da Yenilik ve Kamu Pahası İktisadı üzerine dersler veren
Mariana Mazzucato, “Ekonomistler kendi disiplinlerinin ‘bilimsel’ görünmesini (fiziğe daha fazla, sosyolojiye daha az benzemesini) sağlamak istediler. bu biçimdece onu politik ve toplumsal ima ve çağrışımlardan arındırdılar, ‘politik’ sözünü kaldırıp, her şeyi matematiksel süreçlerle halletmeye çalıştılar. bu biçimdece politik iktisat yavaşça tarihe gömüldü. Elimizde, dogmalar, sırf tek bir görüş seçip öğrencilerine anlatan hocalar ve boynu bükük ‘iktisat’ sözü kaldı” diyor ve iktisadın sırtını siyasete dayaması gerektiğini savunuyor.
Politik iktisada geri dönüş
Yirmi yıldır Türkiye’yi yöneten muhafazakar sağ iktidarın ideolojisine uygun olarak, üstüne ayet kılıfı geçirip uyguladığı neoliberal ekonomik sistem, derin fakirleşme, yüksek enflasyon, memleketler arası dünyadan kopma biçiminde bir gerileme ile sonuçlandı. Bu artık sürdürülebilir bir durum değil. Türkiye’nin ivedilikle yeni bir kıssa yazacak bir iktidar inşasına muhtaçlığı var.
İktidar savını koyan siyasi partilerden bu çöken sistemin temeline ait tenkit ve yeni bir sistem teklifine ait bir telaffuz duymuyoruz. Tenkitler sistemin özünden epey, iktidara (tek başına CB) ve kurumlara (Merkez Bankası, müteahhitler vb.) yönelik oluyor. elbette iktisat, farklı kurumsal yapıları ve tercihleri ile insan üretimidir.
Lakin Mariana Mazzucato’nun dediği üzere iktisadın özünde ‘politik tercihler’ yer alır. Ben de bu hafta sırtını feminizme dayayan politik bir iktisat yaklaşımının peşine düştüm.
İktisadın hedefi hayatı desteklemektir
“Feminist ekonomistler, bir iktisadın gayesinin, hayatın her biçimiyle hayatta kalmasını ve gelişmesini desteklemek olduğunu savunurlar” diyen Jayati Gosh feminist bir ekonomist.
Gosh’un ortaya koyduğu perspektif ile geliştirdiği siyaset teklifleri bize epey bedelli bir yol haritası oluşturuyor;
• Fiyatsız bakım işi ve etraf serbestçe kullanılabilecek ve tüketilebilecek sınırsız kaynaklar değildir.
• Ekonomik kuruluşlar ve siyasetler bakım işinin ve tabiatın sisteme katkısını tanımalı, onları toplumsal olarak pahalı kılmalı ve gelişecekleri şartları sağlamalıdır.
• İktisat siyasetlerinin önceliği, bakım, agro-ekoloji (ekolojik tarım) ve merkezi olmayan yenilenebilir güç üzere yeşil kesimlerde beşere yaraşır işlerin yaratımı olmalıdır.
• Bakım işine, bir ailenin mecbur kıldığı ferdi bir seçimmiş üzere görmeden, yatırım yapılmalıdır.
• Fiyatsız bakım hizmeti verenlere, fiyatsız aile müsaadesi ve çocuk ödenekleri verilmeli, toplumsal ve finansal takviye de artırılmalıdır.
• Geçim maaşı, düzgün çalışma şartları ve toplumsal müdafaa dahil, personeller için temel muhafaza sağlayan kurumlar, düzenlemeler ve siyasetler güçlendirilmeli, yapılar ve sistemler cinsiyete daha hassas hale getirilmelidir.
• Küçük ölçekli çiftçi, konut içi emekçi, konuttan çalışan endüstriyel taşeron emekçi, atık toplayıcı, küçük perakendeci ve besin tedarikçisi olanların sayıları süratle artıyor, bu niçinle gayri resmi iktisatta personel hakları korunmalıdır.
• Sıhhate ziyanlı, çevresel manada yıkıcı ve ekonomik açıdan eşitsizliğe dayalı global besin sistemi çöküyor. Mahallî, ulusal ve bölgesel pazarlar için sürdürebilir yollarla hayli çeşitli mahsul üretimi desteklenmeli. Herkes için besin güvenliği sağlanmalı ve biyolojik çeşitliliği teşvik etmek ve bilhassa bayanlar dahil olmak üzere, küçük üreticilerin geçim güvenliğini sağlamak için sistem baştan sona bir daha inşa edilmelidir.
• Ekonomik toparlanmayı sağlamak ve yapısal dönüşümün temelini atmak için büyük bir kamusal yatırım atılımı gerekli. İlerici makroekonomik siyasetler ve fazlaca taraflı işbirliği yoluyla, bilhassa de fazlaca uluslu şirketlerin ve en varlıklı insanların en çok katkıyı yapmasını sağlayan, vergi iş birliği yoluyla, ulusların ‘mali alanlarını’ genişletmelerine imkan tanıyan global bir mimari planlanmalıdır.
• Bakım işi ve çevreyi muhafazayı destekleyen kamu harcamaları, ‘yardım’ yahut tüketimden fazla, “küresel kamu yatırımı”nın bir modülü olarak görülmelidir.
• Devletlerin riskleri üstlendiği ve kurumsal yatırımın maliyetlerini sübvanse ettiği “kamu-özel ortaklığı” nın kâr yerine insanları ve çevreyi evvelandirmesi gereklidir.
• Devletlerin hayat ve tabiatla ilgili tüm alanlarda, muhatabının aileler, sivil toplum kuruluşları ve küçük işletmeler olmalıdır.
• Devletler ulusal sonlar ortasında ve ötesinde devlet dışı aktörlere daha hayli hesap vermeli ve daha fazla sorumluluk sahibi ve hassas olmalıdır.
• Feminist hareketler ve sivil toplum örgütleri, birebir zamandavlet hem piyasa gücünü dengelemek ve ötekileştirilen ve dışlanan kümelere ses vermek için koordineli olarak çalışmalıdır.
Şili’de patriyarkal mirasa son vereceğini söyleyen Boric
Şili’de Devlet Başkanlığı seçimlerini kazanan solcu aday Gabriel Boric, idaresinin yerli haklar, tüm cinsel yönelimler ve bayanların haklarını garanti etmeye, ‘patriyarkal mirası’ geride bırakmaya odaklanacağını söyleyerek işe başladı. Boric, daha huzurlu ve inançlı bir hayatı garanti etmek, her insanın, bilhassa de bayanların özgürlüklerini derinleştirmek, emeklilik ve sıhhat sistemlerinde ıslahat yapmak, çalışma saatlerini haftalık 45 saatten 40 saate indirmek ve yeşil iktisada yatırımda bulunmak sözü veriyor.
İhtiyatlı bir optimistlikle “Şili yaptı, biz de yapabiliriz” diye sonlandırmak istiyorum bu haftaki yazımı.
Bu yazı, Eşitlik, Adalet, Bayan Platformu’nun sitesinden alınmıştır.