Erken çocukluk çağı çürükleri (EÇÇ) enfeksiyöz ve bulaşabilen bir hastalıktır. Streptokokus mutans (MS) , laktobasillus ve öteki asit üreten bakteriler tarafınca oluşmaktadır. Asit üreten bakterilerin diş yüzeyinde demineralizasyona sebep olmasıyla başlar. Diş yüzeyinde birinci belirtileri beyaz nokta lezyonları (white spot lesion) biçimindedir ve geri dönüşümü mevcuttur. (AAP Policy Statement,2003;Li ve öbürleri,2003)
MS geçişinde sorumlu birey anne olarak tanımlandığı içim; erken MS transferi ve EÇÇ içinde önemli bir ilişki bulgulanmıştır. Bu açıdan EÇÇ nin önlenmesinde anne bilgilendirilmesi ve eğitimi değerli rol oynar. Çocuğun çürük etkeni bakteriyi annesinden alması sebebiyle, annesi yüksek çürük riskli olan çocuk da risk altındadır.( Ismail , 1998)
Çocuğun kolonizasyonu esnasında annenin ağız florasındaki değişiklikler çocuğun çürük oranını değerli biçimde etkileyebilir. Bu sebeple 1 yaşından evvel ağız sıhhati risk değerlendirmesi yapılması yüksek risk kümesindeki hastaların belirlenmesine fırsat yaratır ve yaşa bağlı göstergeler sunar; çocuk için müdahale imkanı verir ve çocuğun kolonizasyonu sırasında ve öncesinde, yüksek çürük riski taşıyan annedeki karyojenik organizma düzeyinin düşürülmesi için fazlaca pahalı bir fırsat sunar. (Berkowitz, 1996)
Risk –bazlı diş çürükleri değerlendirmesi kavramı, diş tabiplerinin klinik bulgularla çürük riski durumunu sınıflandırabilecekleri ve ileride oluşabilecek çürükleri öncesinden kestirim ederek, kollayıcı uygulamalar ve yeniden çağırma sıklığını bu bilgiler kullanılarak daha uygun bir biçimde planlanabileceği ÖNGÖRÜSÜNE dayanır. Çürük riski sınıflandırması için birfazlaca tablo mevcut olsa da, çürük risk değerlendirmesi için geçerli ve uygun olarak gösterilen tek bir sistem yoktur. bir daha de, risk-bazlı çürük değerlendirmesi, birey bazlı çürük takip sistemine dayanan dental yaklaşımların başarısı açısından kıymetli ve pratik bir konsepttir. Örneğin, düşük risk taşıyan hastalara yakın vakitte bir daha çağrılması hastalara bir yarar sağlamadığı üzere klinik kaynakları da boşa harcanmaktadır.
Misal biçimde; yüksek riskteki hastalara daha sık verilmesi gereken ve daha yoğun-şiddetli hami uygulamaların yapılamaması (takip edilmemesi) da, aslında önlenebilecek diş çürüklerinin oluşmasında ve sonuçta klinik onarım süreçlerinin gereksiz ve denetimsiz artışına sebep olabilecektir. Risk tespitinde çocuk fazlaca küçükse ve anne çürüğe yüksek oranda yatkın ise bebeğin risk değerlendirmesinde, anniçin alınan sıradan diş anamnezi kolaylık sağlar. Yemek alışkanlıkları, flor alımı, ağız hijyeni, dental servislerden yararlanma, annenin diş dolgularının pozisyon ve sayısı ile ilgili sorular annenin temel çürük potansiyeli ile ilgili göstergeler verebilir.
Sık şeker alımı, düşük flor teması, zayıf ağız bakımı uygulamaları, dental hizmetlerden nadiren yaralanma ve/veya faal çürük ve/veya ağzın her bölgesinde yaygın hayli sayıda diş dolgusu annede yüksek risk olduğunu gösterir. Annenin dental geçmişi bebeği ile direk bağıntılı olduğundan, pediatristlerin annenin diş yapısı ve diş eti dokularını incelemek istemesi epey uygun bir süreçtir. Ayrıyeten klinik çalışmalar; annenin çürük prevelansı yüksek düzeydeyse ikinci ve üçüncü çocukların erken çürük kolonizasyona daha yatkın olduğu bildirilmiştir. Bu sebeple annenin daha sonradan doğan çocuklarının çürük oranı ve çürük riski evvelki doğanlara nazaran daha fazla olabilir.
Genel manada EÇÇ oluşum riskinin değerlendirilmesinde kullanılan değişkenler (kriterler) şöyle sıralanabilir: -Anne, çocuk ve/veya öbür aile üyelerindeki diş çürüğü geçmişi, çocukta biberon çürüğü, erken çürükler -Yüksek şekerli yada kompleks karbonhidrat diyeti (örn, gece ve/veya bütün gün boyunca biberonla meyve suyu, şekerli içecekler, karışımlar) -Görünür plak, beyaz noktalar ve/veya çürük -Düşük sosyoekonomik durum -Özel sıhhat bakım muhtaçlığı (zihinsel ve bedensel engelli) -Premature/düşük doğum yüklü doğan çocuk -İlaçlar: şeker-tabanlı yahut kaynaklı kuru ağız -Önceki ya da mevcut çürükler, -Mine defektleri -İçme suyunda flor olmaması -Kronik bir sıhhat sorunu yada daima ilaç kullanması -Yetersiz ölçüde florla etkileşim -Kültürel faktörler Tüm bu açıklamaların paralelinde; her çocuk en geç 6 aylık olana kadar uzman bir pedodontist yahut pediatrist-primer sağlıkçı tarafınca ağız risk kıymetlendirilmesine tabi tutulmalıdır. Bu kurallı kıymetlendirme muayenesi son senelerda ABD nin bir fazlaca eyaletinde doktorun ön fizikî muayenesi içine sokulmuştur. ABD de de pedodontist sayısının azlığı ve erken periyotta çocukların bir diş tabibi tarafınca görülme ihtimalinin epey düşük olması sebebiyle sıhhat çalışanlarının EÇÇ ile ilgili farkındalıklarının arttırılması yoluna gidilmiştir. “Sağlık bir bütündür” ideolojisinin zarurî bir kararı olarak, genel sıhhat ve takip sistematiğine EÇÇ denetimi ve takibi eklenmiştir.
MS geçişinde sorumlu birey anne olarak tanımlandığı içim; erken MS transferi ve EÇÇ içinde önemli bir ilişki bulgulanmıştır. Bu açıdan EÇÇ nin önlenmesinde anne bilgilendirilmesi ve eğitimi değerli rol oynar. Çocuğun çürük etkeni bakteriyi annesinden alması sebebiyle, annesi yüksek çürük riskli olan çocuk da risk altındadır.( Ismail , 1998)
Çocuğun kolonizasyonu esnasında annenin ağız florasındaki değişiklikler çocuğun çürük oranını değerli biçimde etkileyebilir. Bu sebeple 1 yaşından evvel ağız sıhhati risk değerlendirmesi yapılması yüksek risk kümesindeki hastaların belirlenmesine fırsat yaratır ve yaşa bağlı göstergeler sunar; çocuk için müdahale imkanı verir ve çocuğun kolonizasyonu sırasında ve öncesinde, yüksek çürük riski taşıyan annedeki karyojenik organizma düzeyinin düşürülmesi için fazlaca pahalı bir fırsat sunar. (Berkowitz, 1996)
Risk –bazlı diş çürükleri değerlendirmesi kavramı, diş tabiplerinin klinik bulgularla çürük riski durumunu sınıflandırabilecekleri ve ileride oluşabilecek çürükleri öncesinden kestirim ederek, kollayıcı uygulamalar ve yeniden çağırma sıklığını bu bilgiler kullanılarak daha uygun bir biçimde planlanabileceği ÖNGÖRÜSÜNE dayanır. Çürük riski sınıflandırması için birfazlaca tablo mevcut olsa da, çürük risk değerlendirmesi için geçerli ve uygun olarak gösterilen tek bir sistem yoktur. bir daha de, risk-bazlı çürük değerlendirmesi, birey bazlı çürük takip sistemine dayanan dental yaklaşımların başarısı açısından kıymetli ve pratik bir konsepttir. Örneğin, düşük risk taşıyan hastalara yakın vakitte bir daha çağrılması hastalara bir yarar sağlamadığı üzere klinik kaynakları da boşa harcanmaktadır.
Misal biçimde; yüksek riskteki hastalara daha sık verilmesi gereken ve daha yoğun-şiddetli hami uygulamaların yapılamaması (takip edilmemesi) da, aslında önlenebilecek diş çürüklerinin oluşmasında ve sonuçta klinik onarım süreçlerinin gereksiz ve denetimsiz artışına sebep olabilecektir. Risk tespitinde çocuk fazlaca küçükse ve anne çürüğe yüksek oranda yatkın ise bebeğin risk değerlendirmesinde, anniçin alınan sıradan diş anamnezi kolaylık sağlar. Yemek alışkanlıkları, flor alımı, ağız hijyeni, dental servislerden yararlanma, annenin diş dolgularının pozisyon ve sayısı ile ilgili sorular annenin temel çürük potansiyeli ile ilgili göstergeler verebilir.
Sık şeker alımı, düşük flor teması, zayıf ağız bakımı uygulamaları, dental hizmetlerden nadiren yaralanma ve/veya faal çürük ve/veya ağzın her bölgesinde yaygın hayli sayıda diş dolgusu annede yüksek risk olduğunu gösterir. Annenin dental geçmişi bebeği ile direk bağıntılı olduğundan, pediatristlerin annenin diş yapısı ve diş eti dokularını incelemek istemesi epey uygun bir süreçtir. Ayrıyeten klinik çalışmalar; annenin çürük prevelansı yüksek düzeydeyse ikinci ve üçüncü çocukların erken çürük kolonizasyona daha yatkın olduğu bildirilmiştir. Bu sebeple annenin daha sonradan doğan çocuklarının çürük oranı ve çürük riski evvelki doğanlara nazaran daha fazla olabilir.
Genel manada EÇÇ oluşum riskinin değerlendirilmesinde kullanılan değişkenler (kriterler) şöyle sıralanabilir: -Anne, çocuk ve/veya öbür aile üyelerindeki diş çürüğü geçmişi, çocukta biberon çürüğü, erken çürükler -Yüksek şekerli yada kompleks karbonhidrat diyeti (örn, gece ve/veya bütün gün boyunca biberonla meyve suyu, şekerli içecekler, karışımlar) -Görünür plak, beyaz noktalar ve/veya çürük -Düşük sosyoekonomik durum -Özel sıhhat bakım muhtaçlığı (zihinsel ve bedensel engelli) -Premature/düşük doğum yüklü doğan çocuk -İlaçlar: şeker-tabanlı yahut kaynaklı kuru ağız -Önceki ya da mevcut çürükler, -Mine defektleri -İçme suyunda flor olmaması -Kronik bir sıhhat sorunu yada daima ilaç kullanması -Yetersiz ölçüde florla etkileşim -Kültürel faktörler Tüm bu açıklamaların paralelinde; her çocuk en geç 6 aylık olana kadar uzman bir pedodontist yahut pediatrist-primer sağlıkçı tarafınca ağız risk kıymetlendirilmesine tabi tutulmalıdır. Bu kurallı kıymetlendirme muayenesi son senelerda ABD nin bir fazlaca eyaletinde doktorun ön fizikî muayenesi içine sokulmuştur. ABD de de pedodontist sayısının azlığı ve erken periyotta çocukların bir diş tabibi tarafınca görülme ihtimalinin epey düşük olması sebebiyle sıhhat çalışanlarının EÇÇ ile ilgili farkındalıklarının arttırılması yoluna gidilmiştir. “Sağlık bir bütündür” ideolojisinin zarurî bir kararı olarak, genel sıhhat ve takip sistematiğine EÇÇ denetimi ve takibi eklenmiştir.