Bitcoin, biroldukça ülkeden daha fazla elektrik tüketiyor; bu nasıl mümkün?

Beykozlu

New member
Kripto paralar son vakit içinderın en çok konuşulan yatırım araçlarından. Bunların en popüleri de Bitcoin. Kripto para dünyasında birçoğumuza yabancı garip kavramlar da var; Bitcoin madencileri, dijital cüzdanlar vs… Mevzunun en farklı taraflarından biri de Bitcoin’in biroldukca ülkeden çok elektrik kullanıyor olması. Pekala bu nasıl mümkün.

New York Times’tan Jon Huang, Claire O’Neill ve Hiroko Tabuchi‘nin tüm bu sorular cevapladığı makale, T24 Dış Haberler Servisi tarafınca Türkçeye çevrildi…

Makalenin Türkçe çevirisi şu biçimde:

Kripto paralar dünyanın en büyüleyici, hem de en baş karıştırıcı yatırımlarından biri olarak ortaya çıktı. Bir anda hayli yükseliyorlar. Çakılıyorlar. Hayranları dolar, rupi ve ruble üzere klâsik para ünitelerinin yerini alarak dünyayı değiştireceğine inanıyorlar. İsimlerini komik köpek fotoğraflarından alıyorlar.

Ve yalnızca var olarak Bitcoin üzere kripto paralar, inanılmaz derecede elektrik kullanıyor.

Bunun nasıl olduğunu birazdan anlatacağız. Lakin birinci olarak şunu aklınızda bulundurun; harcamak yahut ticaret yapmak üzere Bitcoin yaratmak için yıllık yaklaşık 91 terawatt saat elektrik tüketiliyor. Bu, 5.5 milyon nüfuslu Finlandiya’nın elektrik kullanmasından daha fazla.

Kripto para üretimi için kullanılan elektrik, tüm dünyada tüketilen elektriğin neredeyse yüzde 0.5’ine tekabül ediyor. Bu sayı, son 5 yılda 10 katına çıktı.

  • Bitcoin ağı, Washington eyaletiyle yıllık olarak birebir düzeyde elektrik kullanıyor
  • ABD’deki mesken klima sistemlerinin üçte birinden çok elektrik kullanıyor
  • Google’ın global operasyonları için kullandığından 7 kat fazla elektrik kullanıyor
Bu ağır güç tüketimi niye?

Uzun müddet boyunca para daima elde tutulabilir, somut bir şey olarak düşünüldü. örneğin bir dolar kıymetindeki kağıt para.

Bu cins para üniteler sıradan ve zekice bir fikir üzere gözüküyor. Devletler kağıt basıyor ve kıymeti konusunda garanti veriyor. daha sonra biz bu kağıtları otomobiller, şekerlemeler ve çoraplar için takas ediyoruz. Kime istersek ona verebilir, hatta istersek yok edebiliriz.

İnternette ise işler biraz karmaşıklaşıyor.

ABD yahut öteki bir devlet tarafınca yaratılan klâsik paraları tam manasıyla istediğiniz biçimde kullanma konusunda hür değilsiniz. Bankalar, kredi kartı ağları ve öteki ortacılar finansal ağlarını kimin kullanacağı ve ne için kullanacağı konusunda denetime sahipler. Bunu genelde para aklamayı ve öbür yasa dışı aktiviteleri önlemek için yapıyorlar. Ancak bu, büsbütün yasal ve kitabına uygun bile olsa büyük bir para transferi yaptığınızda bankanızın hükümete haber vermesi manasına da gelebilir.

Bu sebeple bir küme özgür düşünür (kime sorduğunuza bakılırsa anarşistler de olabilir) şunun üzerine baş yormaya başladı: Ya bu cins denetimleri kaldırmanın bir yolu var ise?

2008 yılında Satoshi Nakamoto ismini kullanan bilinmeyen kişi ve şahıslar nakit para üzere işleyen bir elektronik ödeme sistemi hakkında teklif sundular. Maksatları aracıyı ortadan kaldırmaktı. Bitcoin’in de kökenleri buna dayanıyor.

Nakamoto, Bitcoin kullanıcıların banka, hükümet yahut öteki bir üçüncü partiye güvenmelerine gerek kalmayacağını tabir etti. Zira süreçler Bitcoin kullanıcılarından oluşan, merkezi olmayan bir ağ tarafınca yönetilecekti. Öteki bir deyişle tek bir kişi yahut kurum tarafınca denetim edilemeyecekti. Bütün Bitcoin süreçleri her insanın inceleyebileceği bir listede yayımlanacaktı. Bu listenin yönetilmesine yardımcı olanlar yeni Bitcoinlerle ödüllendirillecekti. Fikir şuydu; büyüyen talep, Bitcoin’in kıymetini artıracaktı.

Konseptin tutması biraz vakit aldı.

Lakin bugün, tek bir Bitcoin’in kıymeti 50 bin dolar. Siz bunu okurken bu kıymet önemli manada değişmiş olabilir ve kimse sizi Bitcoininizi istediğiniz bireye göndermekten alıkoyamaz. (Tabii biri yasadışı uyuşturucular alırken yahut fidye yazılım yapmaya çalışırken yakalanırsa bir daha yaşadıkları ülkenin maddelerine tabi olurlar. Kripto paraların bunlar için sıkça kullanıldığını gördük.)

Fakat tüm bunlar olurken , merkezi bir otorite olmadan bu boyutta dijital pahaya sahip bir şeyi yönetmek epey fazla bilgisayar gücü gerektiriyor.

  1. Her şey bir süreçle başlıyor
Diyelim ki bir şey almak ve ödemeyi Bitcoin ile yapmak istiyorsunuz. Birinci kısım süratli ve sıradan: Coinbase üzere Bitcoin değişimi yapan bir kurumdan hesap açıyorsunuz. Buradan dolar karşılığında Bitcoin satın alabiliyorsunuz.

Artık ortasında biraz Bitcoin olan bir ‘dijital cüzdanınız’ var. Harcamak için Bitcoin’i dijital cüzdanınızdan satıcının dijital cüzdanına gönderiyorsunuz. Bu kadar sıradan.

Lakin bu alışverişin yahut daha doğrusu Bitcoin ile yapılan rastgele bir sürecin evvel Bitcoin ağı tarafınca doğrulanması gerekiyor. sıradan bir tabirle bu sayede satıcı, kendisine verilen Bitcoinlerin gerçek olduğundan emin oluyor.

Bitcoin’in muhasabecilik sisteminin merkezinde bu var; halka açık dev Bitcoin ana defterinin aktüel tutulması. Elektrik gücünün büyük kısmını bu süreç tüketiyor.

  1. Global bir kestirim oyunu başlıyor
Dünyanın her noktasında Bitcoin madencileri olarak bilinen şirketler ve beşerler süreçleri doğrulayıp ana deftere kaydedenler olmak için yarışıyorlar. Aslında kuvvetli ve su içer üzere elektrik tüketen kuvvetli bilgisayarlar kullanarak başkalarını bir kestirim oyununda yenmeye çalışıyorlar. Zira başarılı olurlarsa ödül olarak yeni yaratılmış Bitcoin alacaklar. Bu da fazlaca para ediyor.

Yeni yaratılmış Bitcoin için yarışa İngilizcede ‘mining’, yani ‘madencilik’ deniyor.

Bunu bir loto yahut zar oyunu üzere düşünebilirsiniz. Bu makalede uygun bir örnek var: Bir kumarhanede olduğunuzu ve her insanın 500 taraflı bir zar attığını düşünün (Aslında zarın milyarlarca tarafı olması gerek, ancak bunu çizmek güç.) 10’un altında zar atan birinci kişi kazanacak.


Bilgisayarınız ne kadar kuvvetliyse, o kadar süratli bir biçimde o kadar fazla kestirimde bulunabilirsiniz. Kumarhanede olsak insan gücüyle atabileceğiniz bir zar olacaktı, bunda ise her saniye tekraren kestirimde bulunabilen birfazlaca bilgisayar var.

Bitcoin ağı, iddia oyununu ne kadar fazlaca madenci katılırsa o kadar zorlaştıracak biçimde tasarlanmış. Bu yüzden süratli ve elektriği su içer üzere tüketen bilgisayarlar öne çıkıyor. Her raunt ortalama 10 dakika sürecek biçimde tasarlanmış. Zar oyunu meselae dönersek, bir ele ne kadar fazlaca kişi katılır ve süratlice kazanmaya başlarsa, oyunun daha zorlaşacak biçimde yine kalibre edildiğini düşünün. Örneğin artık 10’un altında değil, 4’ün altında zar atmanız gerekiyor. Hatta direkt bir atmanız gerekiyor.

Bu yüzden artık Bitcoin madencilerinin kuvvetli bilgisayarlarla dolu depoları var. Büyük sayıları varsayım etmek için son sürat yarışıyorlar; bu sırada da epey fazla elektrik tüketiyorlar.

  1. Kazanan yüz binlerce dolar kıymetinde yeni üretilmiş Bitcoin kazanıyor
İddia oyununun kazananı bir “blok” Bitcoin sürecini doğruluyor; ödül olarak da 6.25 yeni üretilmiş Bitcoin alıyor. Hepsinin bedeli 50 bin dolar civarında. İnsanların niye sürüler halinde madenciliğe çekildiğini bu biçimdece anlayabilirsiniz.

Pekala niye bu kadar karmaşık ve kıymetli bir iddia oyunu kullanılıyor? Zira yalnızca süreçleri ana deftere girmek hayli sıradan olurdu. Oyun yardımıyla yalnızca “güvenilir” bilgisayarlar girişi yapabiliyor.

Berbat bir aktör, sistemde kaosa sebep olabilir; yasal süreçleri durdurabilir yahut uydurma Bitcoin süreçleri ile insanları dolandırabilir. Lakin Bitcoin sistemi o denli tasarlanmış ki; makûs aktörün ağ üzerinde çoğunluk denetimine sahip olması için iddia oyunlarının birçoklarını kazanması gerekir. Bu da hayli fazla para ve elektrik harcamak demek.

Nakamoto’nun sisteminde hacker için sistemin kendisine saldırmak yerine kaynaklarını Bitcoin madenciliği için kullanmak ve daha sonrasında mükafatını almak ekonomik açıdan daha mantıklı.

Bitcoin madenciliği bu biçimdece elektriği güvenliğe çeviriyor. hem de dizaynı sebebiyle bu biçimde fazlaca fazla elektrik ziyan ediyor.

Bitcoin’in büyüyen güç iştahı

Bitcoin’in daha az tanınan ve pahasının daha düşük olduğu birinci günlerinde bir bilgisayarı olan rastgele bir kişi kolay kolay konutunda Bitcoin madenciliği yapabilirdi. Artık pek mümkün değil.

Bugün, daima çalışan donanımın çok ısınmasını önlemek için yüksek özellikli makineler, oldukçaça para, geniş bir alan ve kâfi soğutma gücüne gereksiniminiz var. Bu niçinle Bitcoin madenciliği şirketler ya da bireylerin sahip olduğu dev data merkezlerinde gerçekleştiriliyor.

Hatta operasyonlar o kadar konsolide oldu ki, tüm ağın üstündeki tüm bilgi süreç gücünün neredeyse yüzde 80’i sadece yedi madencilik kümesinin elinde. (Bilgi süreç gücünü havuzlaştırmanın emeli, geliri iştirakçilere daha eşit bir biçimde dağıtmak. bu biçimdece iştirakçiler her 10 yılda bir 50 bin dolar kazanmak yerine günde 10 dolar kazanır)

Bitcoin madenciliği, dünyanın her yerinde yapılabilir, sıklıkla ucuz güç bolluğu olan ülkelerde tercih edilir. Uzun yıllar boyunca madencilik için Çin tercih edilse de son vakit içinderda Çin’de buna karşı adımlar atılmaya başladı. Cambridge Üniversitesi’nden araştırmacılar, global Bitcoin’de Çin’in hissesinin 2019 sonunda yüzde 75 düzeyindeyken bu nisan ayında yüzde 46’ya düştüğünü tespit etti. Bu sırada tıpkı devir ortasında ABD’nin hissesi ise yüzde 4’ten yüzde 16’ya yükseldi.

Bitcoin madenciliği emisyonlardan epeyce daha fazlası manasına geliyor. Donanım da birikiyor. Herkes en yeni en süratli bilgisayarı isterken bu yüksek geri verme ve yeni bir elektronik atık sıkıntısına niye oluyor. Parisli ekonomist Alex de Vries, her bir buçuk yılda madencilik donanımının bilgi süreç gücünün iki katına çıktığını, eski makinelerin modasını geçirdiğini kestirim ediyor. De Vries’in hesaplamalarına göre, Bitcoin tek başına orta büyüklükte hayli sayıda ülkeden daha fazla e-atığa niye oluyordu.

Kripto paraların sürdürülebilirliğini inceleyen Digiconomist isimli siteyi yöneten De Vries “Bitcoin madencileri bu sıkıntıyı büsbütün görmezden geliyor çünkü bir tahlilleri yok. Bu makineler direkt çöpe atılıyor” dedi.


Daha yeşil olabilir mi?

Pekala ya Bitcoin madenciliği rüzgar, güneş, hidroelektrik üzere daha fazla yenilenebilir güç kaynağıyla yapılabilseydi?

Bitcoin’in madencilerinin birçoklarının anonim olması, merkezsiz para ünitesinin tabiatı gereği şu an tam olarak ne kadar Bitcoin’in yenilenebilir güç kaynakları kullanılarak çıkarıldığı tespit edilemiyor.

Global olarak Bitcoin’de yenilenebilir güç kaynaklarının kullanmasının yüzde 40 ila yüzde 75 içinde olabileceği kestirim ediliyor Öte yandan uzmanlar, Bitcoin madenciliği için yenilenebilir güç kullanılmasının, bu gücün bir mesken, fabrika ya da elektrikli araç için uygun olmayacağını söylüyor.

Belirli bir sayıda madenci, petrol ve gaz alanlarından fazla doğalgazı kullanmayı deneyimlemeye başladı fakat bu tıp örnekler hâlâ az sayıda ve seyrek. Ayrıyeten bu uygulamaların daha fazla sondaj çalışmasına niye olabileceği açıklandı. Madenciler beraberinde Çin’in güneybatısı üzere bölgelerde yağmurlu dönemde çıkan fazla hidroelektriği de kullandıklarını söylemiş oldu. Lakin bu madencilerin de kurak devirde yönelecekleri yer fosil yakıtlar.

Kripto madenciliğin etrafa tesiri üzerine araştırma yapan New Mexico Üniversitesi’nden Benjamin A. Jones “Çoğunlukla hâlâ fosil yakıtların kullanıldığını lakin ülkeden ülkeye mevsimden mevsime değişiklik olduğunu söyleyebiliriz. Bu niçinle birbirinden hayli farklı kestirimler çıkıyor” dedi.

Birtakım hükümetler, Bitcoin’e karşı çevreciler kadar temkinli. Şayet madenciliği kısıtlarsa bu teorik olarak güç tüketimini de azaltacak. Lakin unutmayın, bu ağ, komiteciler olmadan varolmak üzere tasarlandı. Çin üzere ülkeler şimdiden madenciliğe kısıtlamalar getiriyor lakin madenciler kömür zengini Kazakistan ve ucuz lakin problemli Texas elektrik sistemine hakikat yöneliyorlar.

Öngörülebilir gelecek için Bitcoin’in güç tüketimi, pahası üzere oynak bir biçimde kalacak üzere görünüyor.

Bitcoin madenciliği kazma ve kasklar barındırmasa da büsbütün bir dijital soyutluk da değil. Fosil yakıtlar, güç şebekeleri, emisyonlar ve bugün ortasında bulunduğumuz iklim kriziyle kontaklı. İleri görüşlü dijital para ünitesi olarak hayal edilen, şimdiden gerçek hayat sonuçları oldu ve birikmeye devam ediyor.