Hasta, bedeninde yahut ruhunda olağanın haricinde farklılık hisseden, acı duyan, bu durumdan keyifli olmayan şahıslardır. Doktor ise hastalığa teşhis koyan ve uygun tedaviyi uygulayan kişidir.
Bir doktorun mesleğindeki başarısı, yardım etmek zorunda olduğu hastasını tanımasıyla başlar. Tabip hastasını ruhsal, bedensel ve toplumsal istikametten tanımalıdır. Bir hasta kliniğin kapısında birinci belirdiği andan itibaren kendisi hakkında ip uçları vermeye başlar. Hem bedensel birebir vakitte ruhsal belirtiler, görmesini bilen gözlerle bakanlar için son derece açıktır.
Hipokrat’ın öğretisine göre:
• Tabip hastayı dikkatle gözlemlemeli,
• Bulguları gerçekçi bir formda kaydetmeli,
• Çevresel etmenlerin hastalıkların oluşması, gelişmesi ya da güzelleşmesi üstündeki tesirlerini göz önünde bulundurmalıdır.
Son senelerda sindemik hastalık ismi verilen yeni bir kavram ortaya atılmıştır. Bu terim iki yahut daha fazla rahatsızlığı içeren, sinerjik olarak etkileşime giren ve hastalığın çok yüküne katkıda bulunan bir dizi kontaklı sıhhat sorunu manasına gelir. Hipokrat’a göre: “Hekimin yalnızca bir vazifesi vardır: GÜZELLEŞTİRMEK. Bu gayeye hizmet ederken de diş hekimliği alanındaki meseleler da işin ortasındadır.
Klasik tıpta ve diş hekimliğinde beden, ruh ve geist bütünlüğü kayıptır ve buna nazaran her somut niye doğrusal bir fikre sahiptir ve bir kararın bir niçini vardır. halbuki organizma işlevleri katiyen sıradan değildir ve vücudu hasta etmek için bir epeyce sebep vardır. Tabipler ve diş doktorları çağdaş tıp manasında kendi alanlarında son derece donanımlı olmalarına karşın, bir epey kere birbirlerinden büsbütün bağımsız olarak çalıştıkları için dişlerin bedene, bedenin dişlere olan tesirlerini gözden kaçırırlar. Bunun sebebi tıp biliminin söylemlerinde aksisi olsa da pratikte dişleri bedenin öteki kısımlarından yalıtılmış olarak görmeleridir.
halbuki ağız-diş sıhhati ile kardiyovasküler hastalık, stroke, prematüre ya da düşük kilo yüklü bebekler, üst teneffüs yolu infeksiyonları, diyabet ve şişmanlık, romatoid artrit, renal hastalıklar üzere sistemik hastalıklar içindeki bağlantılar uzun vakittir ortaya konulmaya başlanılmıştır. Ağız bakterileri bilhassa Streptococcus mutans, A.actinomycetemcomitans, T.denticola ve P.gingivalis aterosklerotik plaklar, kalp kapakları, aort anevrizmaları, beyin apsesi ve eklemlerde gösterilmiştir(14, 15) Buna bakılırsa ağız ve vücut içinde çift taraflı bir etkileşim vardır ve yalnızca tek tarafın güzelleştirilmeye çalışılması istenilen başarılı kararı vermez. Mikrobiyal, nöral, fasyal ve enerjitik kontaklar bedenin bir epey bölgesi ile oral kavitenin sindemik hastalık oluşturmasına yol açar.
Bunun nasıl olduğunu biraz irdeleyelim:
Günümüzde ağrının yalnızca sinirsel aktiviteden değil nöroimmünolojik etkileşimden kaynaklandığı düşünülmektedir(1, 2, 3). Periferik yahut merkezi, nosiseptif yahut nöropatik ağrıda ortak hissede, inflamasyondur(4).
Hücre homeostazda bazal durumdadır ve kararlı bir iç ortam sağlar. Hücrede hep ya
hiç unsuru geçerlidir. Hücre yavaşça bir değişiklik tesiriyle bile gerilimli ve işlevsizdir. 2008’de Medzhitov, inflamasyonun “tehlike teorisi” kavramını genişletmiştir. Bazal ve inflamasyon içindeki bu duruma parainflamasyon denir(5).
Oral bölge inflamasyonun en sık ve kronik olarak görüldüğü yerlerden birisidir. İnflamasyon reaksiyonu üç seviyede ortaya çıkabilir:
DAMP ligandları PRR’ler ile ilişki kurduktan daha sonra hücreler çeşitli sitokinler (IL-6, IL-8, TNF-α), kemokinler (mediatörler:, insülin gibisi büyüme faktörü ve koloni uyarıcı faktörler salgılarlar . Bu da bağışıklık hücrelerini (efektörleri) inflamasyon bölgelerine daha fazla toplayıp aktive eder(6). Bu moleküllerin sayısal olarak artmaları sepsis, ateroskleroz, lupus, Crohn hastalığı, kanser üzere bir hayli hastalıkla ilişkilendirilmiştir. Fakat polimorfizmler PRR’lerden gelen sinyal cevaplarını değiştirebilir. PRR’lerdeki polimorfizmler ile periodontal hastalık içinde temas bulunmaktadır(7).
A)Sitokinler(IL-1) vagusa tesir eder ve ateşli akut faz karşılığı indükler.(8)
B) Lenfositler β-endorfin üzere nöropeptidler üreterek ve ağrının gelişmenini modüle eder.
C) IL-1 Lokus Coeruleus’u gayeler ve noradrenerjik sistem için gerilim karşılığını etkinleştirir(8). Sempatik hudut sistemin aktivitesi artar. Hipofizde CRH üretimini sağlanarak ACTH uyarılır.
D) Lenfositler de hormon üretebilir, ör. MSH: kan beyin bariyerini geçip sempatik aktivite merkezini değiştir.
alanlar:
aktivite ekspresyonunu artırarak trombojenik olmalarına niye olur. Oral streptokoklarının trombositojenitesi, infektif endokarditte kalp kapaklarında infeksiyon ve lezyon oluşumunu kolaylaştırır (9). Diş kökü kanallarından kaynaklanan ya da çekim yerlerinden arta kalan yahut gömük dişler yüzünden oluşan kistlerin niye oldukları inflamasyon rastgele bir belirti vermeden, ağrısız olarak senelerca olarak sürebilir ve bedene ziyan vermeye devam eder. Bu niçinle bu biçim bölgelerin tedavisi için ağrı varlığı bir kriter değildir ve kesinlikle diş tabibi tarafınca tedavi edilmelidir.
Şekil 6:Endotoksin neticeleri
Şekil 7:Periodantal hastalığın sistemik etkileri
Şekil 8:Periodontal hastalık ve romatoid artrit içindeki ilişki
Kaynak: George Hajishengallis, Periodontitis: from microbial immün subversion to systemic inflammation; Nature, January 2015, volüme 15’den uyarlanmıştır
asidik ortamda korozyona uğrar. Bu korozyon eserleri beden proteinleri ile birleşerek hapten oluştururlar. Bu haptenler asidik ortamda bozulmuş gap junctionlardan geçerek mukoza bariyerini aşar ve doku içine geçerek makrofajlar tarafınca fogozştoza uğrayarak özelleşmiş T hücrelerine sunulur. Bu durum gecikmiş tip allerjiye yol açar. Sitotoksik T hücreleri direkt hasara yol açar. T helper hücreleri sitotoksik T hücrelerini aktive eden ve toplayan sitokinleri sekrete eder ve makrofaj ve monositi aktive eder.
Alkalen fosfataz enzimi (Özellikle kemik dokusu ile safra yollarına ilişkin dokularda bulunan ALP enzimi; alkali hücre kaidelerinde fosfor elementinin metabolizmasına ait birtakım fizyolojik olayların düzenlenmesinde nazaranv alır.) 4 Zn ve 2 Mg metal iyonu içerir. Enzim aktivitesi için gerekli olan Zn kofaktörü Pb yahut Hg ile yer değiştirdiğinde enzimin optimum Ph pahası, sürat sabiti kıymeti değişir. Detoksifikasyonda da Hg varlığı sorun yaratır. Metilasyonda en değerli tepki homosistein metilasyon tepkisidir. Yüksek homosisteinli insanlarda, homosistein proteinlere bağlanabilir ve modifiye proteinlere niye olabilir. Plazmada yüksek homosistein olması bir hayli hastalıkla (Örn:kardiovasküler hastalıkla) ilişkilendirilir. Metiyonin döngüsünde TNFα ve IL6 var ise (akut ya da kronik inflamasyon – en sık görüldüğü yerlerden birisi oral kavitedir.) MAT (metionin adenozil tranferaz ) enzimi çalışmaz ve homosistein düştüğü biçimde SAMe elde edilemez. Cıva selenyumla yer değiştirerek en kıymetli membran bağlanma antioksidanı olan glutatyonun geri dönüşümünü pürüzler.
Cıva lipofilik olduğundan hücre zarını, kan beyin bariyerini geçebilir, hudutlarla uzak bölgelere iletilerek gittiği bölgede toksik tesir yaratır. Toksik tesirde civanın proteinlerde bulunan sistein aminoasidindeki kükürt kümelerine (-SH), güçlü bir bağla bağlanması rol oynar. Bilhassa Metil-civa ve Alkil-civa bileşikleri fazlaca zehirlidir. Bu bileşikler proteinde bulunan SH gruplarındaki kükürt atomları ile güçlü kovalent bağ kurarlar. Alkil-civa bileşikleri, -SH kümesindeki Hidrojen (H) atomlarıyla yer değiştirirler. Kükürt (S) atomlarına, civanın bağlanması kararında proteinin enzim aktivitesi durdurulmuş olur. bu biçimdelikle hücre zarındaki husus geçişi engellenmiş olup hücre zarı da görevini yapamaz hale gelir, hudut hücresi işlevlerinde ve bütünlüklerinde bozulmalara niye olabilecek DNA parçalanmalarına yol açabilir.
Cıva B1 (tiamin) vitaminin ortasında var olan sülfüre bağlanarak B1 eksikliğine yol açar.
Tablo 1: Çiğneme işlevine giren amalgam dolgulu dişlerden ve retrograd amalgam dolgulardan kana cıva geçişinin incelenmesi
Kaynak:Yusuf Burak Batur, Faruk Haznedaroğlu, Ayşe Zehra Aroğuz, Kürşat Özer, Çiğneme İşlevine Giren amalgam Dolgulu Dişlerden ve Retrograd Amalgam Dolgulardan Kan ve İdrara Cıva Geçişinin İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Mecmuası Cilt: 46, Sayı: 3 Sayfa: 43-54, 2012
Tablo 2: Çiğneme işlevine giren amalgam dolgulu dişlerden ve retrograd amalgam dolgulardan idrara cıva geçişinin incelenmesi
Kaynak:Yusuf Burak Batur, Faruk Haznedaroğlu, Ayşe Zehra Aroğuz, Kürşat Özer, Çiğneme İşlevine Giren amalgam Dolgulu Dişlerden ve Retrograd Amalgam Dolgulardan Kan ve İdrara Cıva Geçişinin İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Mecmuası Cilt: 46, Sayı: 3 Sayfa: 43-54, 2012
Temporomandibuler eklem de tansiyonun en yüksek olduğu ve disfonksiyonun en sık görüldüğü eklemlerden birisidir. Popülasyonun yaklaşık %70’inde TME disfonksiyonu görülür. Bu da uzak bölgelerde de disfonksiyona yol açar. Trigeminal sonla inerve olan bölgelerin yanı sıra fasya kontaklarıyla uzak bölgelerde de TME’nin yansıyan ağrıları görülebilir. Bu bölgeler duramater, orbita, sinüsler, timpanik membranlar, oral kavite, boyun, bel üzere bölgelerdir ve baş ağrısı, boyun ağrısı, tinnutus, vertigo, bel ağrısı, göz ağrısı ve basınç hissi üzere şikayetler, kronik yorgunluk, hormonal disfonksiyon, görme bozukluğu, lordoz, kifoz, uyku düzensizliği, idrar kaçırma üzere bir fazlaca rahatsızlığa yol açar.
TME disfonksiyonları hem baş bölgesinde olan tansiyonlar tıpkı vakitte uzak bölgelerdeki tansiyonların TME üstündeki gerimin artması niçiniyle oluşur. Şayet sebep ağız içi kaynaklı bir sıkıntıysa bu dişhekimi tedavisi olmadan hiç bir teknikle geri dönüşsüz olarak tedavi edilemez. Örneğin diş eksikliği niçiniyle tek taraflı çiğneme, ortodontik bozukluk düzeltilmeden ya da bruksizm için kullanılan plaklar yapılmadan hangi tedavi tekniği kullanılırsa kullanılsın TME disfonksiyonu yenidenlayacaktır.
Tablo 3: Segmental teoride periferal otonom sistem ve N. trigeminusun parasempatikler aracılığı ile iç organ ilişkisi
Kaynak: Ingrid Wancura-Kampik; Segmental Anatomu, The Key to Mastering Acupuncture, Neural Therapy and Manuel Therapy, Elsevier 2012 Munih (After veri of Foerster in Handbuch der Neurologie, by Bumje and Foerster, Vol 5)
N. Trigeminus sempatik, parasempatik, hormonal ve limbik sistemle, duramaterle ilişkidedir. Parasempatik afferent hudutlar aracılığı ile N. Trigeminus kalp, akciğerler, bronşlar, ösofagus, mide, duodenum, karaciğer, safra kesesi, ince bağırsak ve colon ascendens ile bağ içerisindedir. İç organların sensoryel sonları başka segmentlerle de ilişkidedir. Lemniskal ve anterolateral sistemler ortasındaki lifler beyin sapında başa ilişkin duyuları taşıyan liflerle birleşir. Ağrı ve sıcaklık impulsları N.Trigeminusun spinal çekirdeği, bedendeki bütün propioseptörlerden alınan dokunma ve durum duyusu ise büyük ölçüde bu hududun ana duysal ve mezensefalik çekirdeklerine gelir. Bu sayede N. Trigeminus ve ötürüsıyla ağız; bedendeki bütün sensoryal duyulardan ve istikrar hissinden haberdar olur. N. Trigeminus üzerinden gelen bilgiler de bu yolla öbür bölgelere ulaşır.
Beden açık bir sistem olduğu ve uyaranlara karşı kaos teoremine uygun farklı karşılıklar verdiğinden, ağız ve dişlerdeki rastgele bir patoloji de hem ağrı olarak birebir vakitte öbür disfonksiyonlar olarak vücutta farklı bölgelerde soruna niye olabilir. İnsanların en sık ağrıyan bölgeleri diş ve baştır. Her ikisinde de N. Trigeminus işin ortasındadır. Populasyonun ne kadarının akut ve kronik diş ağrısı çektiğini, ne kadar hissedilmeyen doku hasarı olduğu, diş doktorlarının süreçlerinden daha sonra ağrının ne kadar sürdüğü göz önünde bulundurulursa ağız bölgesinde yapılan yahut yapılmayan her türlü tedavinin hormonal, limbik, kardiyovasküler, humoral sistemi, sempatik sistemi ne kadar etkilediği daha düzgün anlaşılacaktır. Kardiyak ve endokrinolojik sorunu olan hastaların büyük çoğunluğunun diş sorunları olduğunu görmek bu ayrıntıları hatırladıktan daha sonra hiç şaşırtan değildir sanırım.
Bu niçinle tıp doktorlarının de teşhis koyarken oral bölgedeki bozucu alanları gözden kaçırmaması ve gerekli durumlarda bir diş tabibinden konsültasyon istemeleri kıymetlidir.
Bir doktorun mesleğindeki başarısı, yardım etmek zorunda olduğu hastasını tanımasıyla başlar. Tabip hastasını ruhsal, bedensel ve toplumsal istikametten tanımalıdır. Bir hasta kliniğin kapısında birinci belirdiği andan itibaren kendisi hakkında ip uçları vermeye başlar. Hem bedensel birebir vakitte ruhsal belirtiler, görmesini bilen gözlerle bakanlar için son derece açıktır.
Hipokrat’ın öğretisine göre:
• Tabip hastayı dikkatle gözlemlemeli,
• Bulguları gerçekçi bir formda kaydetmeli,
• Çevresel etmenlerin hastalıkların oluşması, gelişmesi ya da güzelleşmesi üstündeki tesirlerini göz önünde bulundurmalıdır.
Son senelerda sindemik hastalık ismi verilen yeni bir kavram ortaya atılmıştır. Bu terim iki yahut daha fazla rahatsızlığı içeren, sinerjik olarak etkileşime giren ve hastalığın çok yüküne katkıda bulunan bir dizi kontaklı sıhhat sorunu manasına gelir. Hipokrat’a göre: “Hekimin yalnızca bir vazifesi vardır: GÜZELLEŞTİRMEK. Bu gayeye hizmet ederken de diş hekimliği alanındaki meseleler da işin ortasındadır.
Klasik tıpta ve diş hekimliğinde beden, ruh ve geist bütünlüğü kayıptır ve buna nazaran her somut niye doğrusal bir fikre sahiptir ve bir kararın bir niçini vardır. halbuki organizma işlevleri katiyen sıradan değildir ve vücudu hasta etmek için bir epeyce sebep vardır. Tabipler ve diş doktorları çağdaş tıp manasında kendi alanlarında son derece donanımlı olmalarına karşın, bir epey kere birbirlerinden büsbütün bağımsız olarak çalıştıkları için dişlerin bedene, bedenin dişlere olan tesirlerini gözden kaçırırlar. Bunun sebebi tıp biliminin söylemlerinde aksisi olsa da pratikte dişleri bedenin öteki kısımlarından yalıtılmış olarak görmeleridir.
halbuki ağız-diş sıhhati ile kardiyovasküler hastalık, stroke, prematüre ya da düşük kilo yüklü bebekler, üst teneffüs yolu infeksiyonları, diyabet ve şişmanlık, romatoid artrit, renal hastalıklar üzere sistemik hastalıklar içindeki bağlantılar uzun vakittir ortaya konulmaya başlanılmıştır. Ağız bakterileri bilhassa Streptococcus mutans, A.actinomycetemcomitans, T.denticola ve P.gingivalis aterosklerotik plaklar, kalp kapakları, aort anevrizmaları, beyin apsesi ve eklemlerde gösterilmiştir(14, 15) Buna bakılırsa ağız ve vücut içinde çift taraflı bir etkileşim vardır ve yalnızca tek tarafın güzelleştirilmeye çalışılması istenilen başarılı kararı vermez. Mikrobiyal, nöral, fasyal ve enerjitik kontaklar bedenin bir epey bölgesi ile oral kavitenin sindemik hastalık oluşturmasına yol açar.
Bunun nasıl olduğunu biraz irdeleyelim:
Günümüzde ağrının yalnızca sinirsel aktiviteden değil nöroimmünolojik etkileşimden kaynaklandığı düşünülmektedir(1, 2, 3). Periferik yahut merkezi, nosiseptif yahut nöropatik ağrıda ortak hissede, inflamasyondur(4).
Hücre homeostazda bazal durumdadır ve kararlı bir iç ortam sağlar. Hücrede hep ya
hiç unsuru geçerlidir. Hücre yavaşça bir değişiklik tesiriyle bile gerilimli ve işlevsizdir. 2008’de Medzhitov, inflamasyonun “tehlike teorisi” kavramını genişletmiştir. Bazal ve inflamasyon içindeki bu duruma parainflamasyon denir(5).
Oral bölge inflamasyonun en sık ve kronik olarak görüldüğü yerlerden birisidir. İnflamasyon reaksiyonu üç seviyede ortaya çıkabilir:
- Doku hücreleri,
- Yerel dokunun bağışıklık sistemi
- Sistemik bağışıklık sistemi etkilenir.
- Hücre otonom yansısı oluşabilir,
- Isı şok proteinlerinin salınabilir,
- Otofaji yolları aktive olabilir.
- İndükleyiciler (tehlike molekülleri)
AMP - Sensörler (tanıma reseptörleri)RR’ler bulunur.
| Şekil 1: İnflamatuar karşılıkta tetikleyiciler Kaynak: https://prezi.com/ajh4thjbk9mg/damp-danger-associated mollecularpatterns/ ?frame= c34f7d9aebd342673783cd99891125841505d1d4 |
DAMP ligandları PRR’ler ile ilişki kurduktan daha sonra hücreler çeşitli sitokinler (IL-6, IL-8, TNF-α), kemokinler (mediatörler:, insülin gibisi büyüme faktörü ve koloni uyarıcı faktörler salgılarlar . Bu da bağışıklık hücrelerini (efektörleri) inflamasyon bölgelerine daha fazla toplayıp aktive eder(6). Bu moleküllerin sayısal olarak artmaları sepsis, ateroskleroz, lupus, Crohn hastalığı, kanser üzere bir hayli hastalıkla ilişkilendirilmiştir. Fakat polimorfizmler PRR’lerden gelen sinyal cevaplarını değiştirebilir. PRR’lerdeki polimorfizmler ile periodontal hastalık içinde temas bulunmaktadır(7).
- Beyin immün sistem ile bağ ortasındadır. T hücrelerinin kan-beyin bariyerini geçebildiği
A)Sitokinler(IL-1) vagusa tesir eder ve ateşli akut faz karşılığı indükler.(8)
B) Lenfositler β-endorfin üzere nöropeptidler üreterek ve ağrının gelişmenini modüle eder.
| Şekil 2:Sitokin beyin ilişkisi Kaynak: Gerasimos Papathanasiou, Neuroimmunologische Grundlagen der Neuraltherapie; Ganzheitsmedizin Heft 2, Jahrgang 21, Juni 2008 |
C) IL-1 Lokus Coeruleus’u gayeler ve noradrenerjik sistem için gerilim karşılığını etkinleştirir(8). Sempatik hudut sistemin aktivitesi artar. Hipofizde CRH üretimini sağlanarak ACTH uyarılır.
D) Lenfositler de hormon üretebilir, ör. MSH: kan beyin bariyerini geçip sempatik aktivite merkezini değiştir.
- Bağışıklık sisteminin epey fazla güce gereksinimi vardır. Kronik inflamasyonda beyin
- İnflamasyonda makrofajlar fazlaca kıymetli bir yer meblağ. M1 fenotip, proinflamatuvar, M2
| Şekil 3:Makrofajların fenotipleri Kaynak:Saradna A, Kumar S, Qing-LingFu, Gao P Macrophage polarization and allergic asthma; Translational Research, Volume 191, Pages A1-A6, 1-92 den uyarlanmıştır |
alanlar:
- Kan tablosunda,
- Vücut ısısında,
- Oksijen ve güç metabolizmasında,
- Derinin elektrik direncinde,
- Biyoelektrik potansiyalinde değişiklik meydana getirirler.
| Şekil: 4: ATP üretim yolları |
- İnflamasyonda vücudun kullandığı güç kaynakları da değişir. Organlar güçlerini hür yağ asitlerinin mitokondride yakılmasıyla elde edilir. 1 molekül glikozdan 38 ATP üretilir. Stoplazmada teneffüs suratı mitokondriyal teneffüs yapılma suratından fazla olduğundan birebir süre
- Oral mikroorganizmalar genel sirkülasyona girebildikleri üzere daima yutularak ulaştıkları
| Şekil 5::Kök kanal enfeksiyonunun aterom plağı oluşmasındaki rolü Kaynak: Secerli T, Ağzımızdaki Haberci, Caretta Yayınevi 2017, İstanbul |
aktivite ekspresyonunu artırarak trombojenik olmalarına niye olur. Oral streptokoklarının trombositojenitesi, infektif endokarditte kalp kapaklarında infeksiyon ve lezyon oluşumunu kolaylaştırır (9). Diş kökü kanallarından kaynaklanan ya da çekim yerlerinden arta kalan yahut gömük dişler yüzünden oluşan kistlerin niye oldukları inflamasyon rastgele bir belirti vermeden, ağrısız olarak senelerca olarak sürebilir ve bedene ziyan vermeye devam eder. Bu niçinle bu biçim bölgelerin tedavisi için ağrı varlığı bir kriter değildir ve kesinlikle diş tabibi tarafınca tedavi edilmelidir.
- Bakterilerin ürettiği endotoksinler botunolium toksininden 1.000 kat daha toksiktir ve
Şekil 6:Endotoksin neticeleri
- Oral bakteriler HSP (istenmeyen protein agregasyonlarını önler, kısmen katlanmayan
- Periodontal hastalıkta Wolinella sp, nötrofil kemotaksisini inhibe ederek inflamatuar
Şekil 7:Periodantal hastalığın sistemik etkileri
- Periodontal hastalıklardaki p. gingivalis ve a. Actinomycetens p450 enzimi üretir. p450
Şekil 8:Periodontal hastalık ve romatoid artrit içindeki ilişki
Kaynak: George Hajishengallis, Periodontitis: from microbial immün subversion to systemic inflammation; Nature, January 2015, volüme 15’den uyarlanmıştır
- Dental restoratif materyaller
| Şekil 10: Allerji tipleri(Gell & Coombs Klasifikasyonu) |
| Şekil 9: Haptene cevap |
asidik ortamda korozyona uğrar. Bu korozyon eserleri beden proteinleri ile birleşerek hapten oluştururlar. Bu haptenler asidik ortamda bozulmuş gap junctionlardan geçerek mukoza bariyerini aşar ve doku içine geçerek makrofajlar tarafınca fogozştoza uğrayarak özelleşmiş T hücrelerine sunulur. Bu durum gecikmiş tip allerjiye yol açar. Sitotoksik T hücreleri direkt hasara yol açar. T helper hücreleri sitotoksik T hücrelerini aktive eden ve toplayan sitokinleri sekrete eder ve makrofaj ve monositi aktive eder.
- Restoratif materyallerden açığa çıkan kimi metal iyonları enzim inhibisyonuna niçin
| Şekil 11: Homosistein-Metiyonin döngüsü |
Alkalen fosfataz enzimi (Özellikle kemik dokusu ile safra yollarına ilişkin dokularda bulunan ALP enzimi; alkali hücre kaidelerinde fosfor elementinin metabolizmasına ait birtakım fizyolojik olayların düzenlenmesinde nazaranv alır.) 4 Zn ve 2 Mg metal iyonu içerir. Enzim aktivitesi için gerekli olan Zn kofaktörü Pb yahut Hg ile yer değiştirdiğinde enzimin optimum Ph pahası, sürat sabiti kıymeti değişir. Detoksifikasyonda da Hg varlığı sorun yaratır. Metilasyonda en değerli tepki homosistein metilasyon tepkisidir. Yüksek homosisteinli insanlarda, homosistein proteinlere bağlanabilir ve modifiye proteinlere niye olabilir. Plazmada yüksek homosistein olması bir hayli hastalıkla (Örn:kardiovasküler hastalıkla) ilişkilendirilir. Metiyonin döngüsünde TNFα ve IL6 var ise (akut ya da kronik inflamasyon – en sık görüldüğü yerlerden birisi oral kavitedir.) MAT (metionin adenozil tranferaz ) enzimi çalışmaz ve homosistein düştüğü biçimde SAMe elde edilemez. Cıva selenyumla yer değiştirerek en kıymetli membran bağlanma antioksidanı olan glutatyonun geri dönüşümünü pürüzler.
Cıva lipofilik olduğundan hücre zarını, kan beyin bariyerini geçebilir, hudutlarla uzak bölgelere iletilerek gittiği bölgede toksik tesir yaratır. Toksik tesirde civanın proteinlerde bulunan sistein aminoasidindeki kükürt kümelerine (-SH), güçlü bir bağla bağlanması rol oynar. Bilhassa Metil-civa ve Alkil-civa bileşikleri fazlaca zehirlidir. Bu bileşikler proteinde bulunan SH gruplarındaki kükürt atomları ile güçlü kovalent bağ kurarlar. Alkil-civa bileşikleri, -SH kümesindeki Hidrojen (H) atomlarıyla yer değiştirirler. Kükürt (S) atomlarına, civanın bağlanması kararında proteinin enzim aktivitesi durdurulmuş olur. bu biçimdelikle hücre zarındaki husus geçişi engellenmiş olup hücre zarı da görevini yapamaz hale gelir, hudut hücresi işlevlerinde ve bütünlüklerinde bozulmalara niye olabilecek DNA parçalanmalarına yol açabilir.
Cıva B1 (tiamin) vitaminin ortasında var olan sülfüre bağlanarak B1 eksikliğine yol açar.
Tablo 1: Çiğneme işlevine giren amalgam dolgulu dişlerden ve retrograd amalgam dolgulardan kana cıva geçişinin incelenmesi
Kaynak:Yusuf Burak Batur, Faruk Haznedaroğlu, Ayşe Zehra Aroğuz, Kürşat Özer, Çiğneme İşlevine Giren amalgam Dolgulu Dişlerden ve Retrograd Amalgam Dolgulardan Kan ve İdrara Cıva Geçişinin İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Mecmuası Cilt: 46, Sayı: 3 Sayfa: 43-54, 2012
Tablo 2: Çiğneme işlevine giren amalgam dolgulu dişlerden ve retrograd amalgam dolgulardan idrara cıva geçişinin incelenmesi
Kaynak:Yusuf Burak Batur, Faruk Haznedaroğlu, Ayşe Zehra Aroğuz, Kürşat Özer, Çiğneme İşlevine Giren amalgam Dolgulu Dişlerden ve Retrograd Amalgam Dolgulardan Kan ve İdrara Cıva Geçişinin İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Mecmuası Cilt: 46, Sayı: 3 Sayfa: 43-54, 2012
- Fasyada kronik ağrı ve inflamasyon içinde direkt bir irtibat vardır. Normal
Temporomandibuler eklem de tansiyonun en yüksek olduğu ve disfonksiyonun en sık görüldüğü eklemlerden birisidir. Popülasyonun yaklaşık %70’inde TME disfonksiyonu görülür. Bu da uzak bölgelerde de disfonksiyona yol açar. Trigeminal sonla inerve olan bölgelerin yanı sıra fasya kontaklarıyla uzak bölgelerde de TME’nin yansıyan ağrıları görülebilir. Bu bölgeler duramater, orbita, sinüsler, timpanik membranlar, oral kavite, boyun, bel üzere bölgelerdir ve baş ağrısı, boyun ağrısı, tinnutus, vertigo, bel ağrısı, göz ağrısı ve basınç hissi üzere şikayetler, kronik yorgunluk, hormonal disfonksiyon, görme bozukluğu, lordoz, kifoz, uyku düzensizliği, idrar kaçırma üzere bir fazlaca rahatsızlığa yol açar.
| Şekil 12: Fasya zincirleri Kaynak: Paoletti S, Fascien Anatomie, Structuren, Techniken, Spezielle Osteopathie, Urban and Fischer, München |
TME disfonksiyonları hem baş bölgesinde olan tansiyonlar tıpkı vakitte uzak bölgelerdeki tansiyonların TME üstündeki gerimin artması niçiniyle oluşur. Şayet sebep ağız içi kaynaklı bir sıkıntıysa bu dişhekimi tedavisi olmadan hiç bir teknikle geri dönüşsüz olarak tedavi edilemez. Örneğin diş eksikliği niçiniyle tek taraflı çiğneme, ortodontik bozukluk düzeltilmeden ya da bruksizm için kullanılan plaklar yapılmadan hangi tedavi tekniği kullanılırsa kullanılsın TME disfonksiyonu yenidenlayacaktır.
- Dr. Med. Dent. Jochen M. Gleditsch ve Prof. F. Herget ve Dr. W.K. Düring yaptıkları
Tablo 3: Segmental teoride periferal otonom sistem ve N. trigeminusun parasempatikler aracılığı ile iç organ ilişkisi
Kaynak: Ingrid Wancura-Kampik; Segmental Anatomu, The Key to Mastering Acupuncture, Neural Therapy and Manuel Therapy, Elsevier 2012 Munih (After veri of Foerster in Handbuch der Neurologie, by Bumje and Foerster, Vol 5)
N. Trigeminus sempatik, parasempatik, hormonal ve limbik sistemle, duramaterle ilişkidedir. Parasempatik afferent hudutlar aracılığı ile N. Trigeminus kalp, akciğerler, bronşlar, ösofagus, mide, duodenum, karaciğer, safra kesesi, ince bağırsak ve colon ascendens ile bağ içerisindedir. İç organların sensoryel sonları başka segmentlerle de ilişkidedir. Lemniskal ve anterolateral sistemler ortasındaki lifler beyin sapında başa ilişkin duyuları taşıyan liflerle birleşir. Ağrı ve sıcaklık impulsları N.Trigeminusun spinal çekirdeği, bedendeki bütün propioseptörlerden alınan dokunma ve durum duyusu ise büyük ölçüde bu hududun ana duysal ve mezensefalik çekirdeklerine gelir. Bu sayede N. Trigeminus ve ötürüsıyla ağız; bedendeki bütün sensoryal duyulardan ve istikrar hissinden haberdar olur. N. Trigeminus üzerinden gelen bilgiler de bu yolla öbür bölgelere ulaşır.
Beden açık bir sistem olduğu ve uyaranlara karşı kaos teoremine uygun farklı karşılıklar verdiğinden, ağız ve dişlerdeki rastgele bir patoloji de hem ağrı olarak birebir vakitte öbür disfonksiyonlar olarak vücutta farklı bölgelerde soruna niye olabilir. İnsanların en sık ağrıyan bölgeleri diş ve baştır. Her ikisinde de N. Trigeminus işin ortasındadır. Populasyonun ne kadarının akut ve kronik diş ağrısı çektiğini, ne kadar hissedilmeyen doku hasarı olduğu, diş doktorlarının süreçlerinden daha sonra ağrının ne kadar sürdüğü göz önünde bulundurulursa ağız bölgesinde yapılan yahut yapılmayan her türlü tedavinin hormonal, limbik, kardiyovasküler, humoral sistemi, sempatik sistemi ne kadar etkilediği daha düzgün anlaşılacaktır. Kardiyak ve endokrinolojik sorunu olan hastaların büyük çoğunluğunun diş sorunları olduğunu görmek bu ayrıntıları hatırladıktan daha sonra hiç şaşırtan değildir sanırım.
Bu niçinle tıp doktorlarının de teşhis koyarken oral bölgedeki bozucu alanları gözden kaçırmaması ve gerekli durumlarda bir diş tabibinden konsültasyon istemeleri kıymetlidir.