Ekonomist Prof. Dr. Hurşit Güneş: İstikrarlar bozulmuş artık; bundan daha sonra faizin yüzde 14’te kalması, 13’e düşmesi fark yaratmaz

Beykozlu

New member
Ekonomist Prof. Dr. Hurşit Güneş, Merkez Bankası’nın faizi yüzde 14’te sabit tutmasının iktisada bir yararının olup olmayacağına ait soruya, “Dengeler bozulmuş artık; bundan daha sonra faizin yüzde 14’te kalması, 13’e düşmesi fark yaratmaz” diye cevap verdi. Cumhurbaşkanı ve AKP genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın “Faiz sebeptir, enflasyon sonuçtur” telaffuzunu eleştiren Güneş, “Bunun iktisatla alakası yok. İnanç dünyasıyla karar veriyor, bilim dünyasıyla değil. İnsan inanç dünyasıyla fakat özel ömrüyle ilgili kararlar alabilir lakin çıkıp ‘Ben bu ülkeyi İslami kurallara yahut öteki bir dini kurala nazaran yöneteceğim’ derse bu mümkün değildir, inatla yapılırsa sonuç da bu biçimde olur” görüşünü aktardı.

Öte yandan Prof. Güneş, Türkiye başkanlık sistemine ve bir tek adam rejimine geçtiği vakit vatandaşların döviz almaya başladıkları söylemiş oldu. Dünya Besin ve Tarım Örgütü’nün besin endeksine bakılırsa bütün dünyada besin meblağları yüzde 42 artarken, Türkiye’de TÜİK’in besin endeksindeki artışının yüzde 60’a yakın olduğuna dikkati çeken Güneş, “Yüzde 60 hakikat mu, hayır. Türkiye’de dünyadaki besin meblağlarının 2 katı kadar bir artış var. Niçin 2 katı kadar, niçini senin yanlış siyasetlerin, haydi gel bunu açıkla” dedi. Güneş, iktidarın yüksek enflasyona ait açıklamalarına ise “Halkı aldatmayın, İngiltere’de akaryakıt yüzde 35, bizde yüzde 80 arttı” karşılığını verdi.

Güneş, ekonomik istikrar için hemen seçime muhtaçlık olduğunu söylemiş oldu. 20 Aralık akşamı, Bankalar Birliği’nin Lideri ve Ziraat Bankası Genel Müdürü’nün TV’de “An prestijiyle vatandaşın 1 milyar dolar döviz sattığını” dediğini hatırlatan Hurşit Güneş, bu bilginin yanlışsız olmadığını vurgulardı. Güneş kelamlarını şu biçimde sürdürdü:

“Bütün bankalar hakkında bu biçimde bir bilgi sahibi olması mümkün değil, kaldı ki vatandaşların telefonlarından yahut taşınabilir aplikasyonlarından gece yarısı bunun yapılması da mümkün değil. Bankacıların etik davranmasıyla ilgili olarak hazırlanan BDDK düzenlemesine dayanarak -ki Bankalar Birliği de onu onaylamış ve yayınlamıştır- hata duyurusunda bulundum. Bu hayli açık bir kanun ihlali ve bankacılık ahlakına büsbütün muhalif. Savcı ne yaptı; soruşturmaya gerek yok dedi. Tasarrufçunun bu biçimde bir döviz satışı yok, olmadığı da çıktı ortaya. Bu fazlaca büyük bir ayıp, yurt haricinde yapsalar o banka genel müdürünü 24 saat yerinde tutmazlar.”

Sözcü muharriri Ruhat Mengi’nin sorularını yanıtlayan Ekonomist Prof. Dr. Güneş’in açıklamaları şu biçimde:

■ Sayın Güneş, halkın durumu malum ve bütün haber tartışmalarında “ekonomik sorun derinleşiyor, resmi enflasyon yüzde 40 bekleniyor” yorumları devam ediyor. Merkez Bankası faizi yüzde 14’te sabit tuttuğuna bakılırsa bunun ekonomik buhrana tesiri ne olacak?

Enflasyon yüzde 40 yahut 50 ancak 36’dan aşağı olmadığını biliyoruz, faiz de yüzde 14, ortada yüzde 22’lik bir fark var, negatif faiz var. Olacak her türlü hasar o yüzde 14’e indirirken oldu. Türkiye’de vatandaşların niye döviz aldığının tahlilini yalnızca Türk Lirası’ndaki düşük faize, yetersiz getiriye bağlamak yanlışsız değil. Zira Türkiye’de aşağı üst 240 milyar dolar kadar döviz tevdiat hesabı var lakin 24 Haziran 2018’de -bu tarihin altını çizerek söylüyorum- döviz tevdiat hesapları 162 milyar dolardı, 7 Kasım 2020’de 228 milyar dolara çıkmıştı. Pekala, 24 Haziran 2018’le 7 Kasım 2020 içinde ne oldu da burada vatandaşların 60 milyar doları aşan bir döviz talebi oldu ve paralarını dövize geçtiler? Zira 7 Kasım’da 228 milyar dolar olan döviz tevdiat hesapları, geçtiğimiz yılın çabucak sonunda da 238 milyar dolardı, yani epey büyük artış göstermemişti. Pekala, niçin vatandaş Haziran’dan daha sonra döviz talebinde bulundu?

■ 2018’den bahsediyorsunuz değil mi?

Evet, zira 2018 prestijiyle Türkiye’de değerli değişiklikler oldu, bu değişiklikler de ekonomik olmaktan fazlaca siyasaldı. Türkiye başkanlık sistemine ve bir tek adam rejimine geçtiği vakit vatandaşlar döviz almaya başladılar. Bunun istikrarlı bir sonuç getirmeyeceğini, Türkiye’de ekonomik dengelerin bozulacağını vatandaşlar 2018’de görmeye başladılar. Yani 2021 krizinin asıl sebebi 2018’de yatıyor, bu sayılarla ortada.

2021’de yaşadıklarımızda 2 başka rol daha var; Alışılmış ki Erdoğan’ın kendisini ekonomist var iseyarak ve Merkez Bankası’nın bağımsızlığını da ortadan kaldırıp her şeye tek başına karar vermesi ve Anayasa’yı da ihlal ederek “dinimiz bunu gerektiriyor” demesi bence vahim bir kusurdur, Anayasal kabahattir. Hakikaten darmadağın etti ortalığı. “Enflasyonda bir artış var, gerçek lakin bu enflasyondaki artış yalnızca Türkiye’de değil, bütün dünyada meşakkatler var” diyorlar. Dünyada hakikaten de pandemiden bu yana enflasyon artışı var, örneğin Dünya Besin ve Tarım Örgütü’nün besin endeksine bakılırsa bütün dünyada besin meblağları yüzde 42 artmış. Türkiye’de TÜİK’in besin endeksindeki artış yüzde 60’a yakın. Yüzde 60 gerçek mu, hayır. Türkiye’de dünyadaki besin fiyatlarının 2 katı kadar bir artış var. Niçin 2 katı kadar, niçini senin yanlış siyasetlerin, haydi gel bunu açıkla. İngiltere’deki akaryakıt fiyatındaki artışla Türkiye’dekini mukayese ettiğin vakit; İngiltere’de akaryakıt fiyatındaki artış yüzde 35, bizde yüzde 80. Türkiye fazlaca zenginleşti de İngiltere yoksullaştığı için mi daha az yansıtmışlar? ötürüsıyla halkı aldatmamak lazım.

“Bu derin kriz karşısında AKP’nin iktidarda kalması mümkün değil”

Prof. Dr. Hurşit Güneş, Aralık ayındaki enflasyon oranın yüzde 14’e yaklaştığını, Avrupa’da yıllık enflasyon oranının yüzde 5, Amerika’da ise yüzde 7 olduğunu hatırlatarak, şunları şu biçimdedi:


“Siz bir ayda onların yıllık enflasyonunu geçtiniz, ötürüsıyla gerçekleri çarpıtmanın hiç bir manası yok, Türkiye’deki enflasyonun temel sebebi yanlış siyasetler ve Türkiye’nin ortasında bulunduğu siyasal ortamdır. Tüketici İnanç Endeksi, Türkiye’de tarihinin en düşük noktasında, 2008, 2009 krizinde bile bundan fazlaca daha uygun durumdaydı. Fevkalade düşmüş vaziyette. Ve hangi iktidar olursa olsun ekonomik krizle karşılaşırsa iktidarda kalamaz! 2008-2009 krizinde AK Parti’nin oyu yüzde 36’ya düştü ki o global bir krizdi, bu hayli derin bir kriz, bunun karşısında iktidarda kalması mümkün değil. Mahallî seçimlerde bu görüldü, İstanbul’u nasıl kaybettik diye öfkesi aklını aşıp gidiyor fakat bu seçimde de sonuç aşikâr. Bu seçimde vatandaş oy verirken bir bireye, partiye oy vermeyecek, oy vermeyeceği kişi konusunda kararlı. Vatandaş çektiği düşünceyi unutmaz ve o faturayı onlara kesecek, 20 yıllık periyot bu biçimde kapanmış olacak. Cumhurbaşkanlığı seçimini kaybettikten daha sonra da parti dağılacaktır. ANAP nasıl darmadağın oldu ve tekrar toparlanamadı, bunda da birebir şey olacaktır.”

“Türk toplumu Erdoğan’ın ‘tek adamlığını’ sakıncalı buluyor”

■ Bu bilgiler ötürüsıyla da beşerler dövizden vazgeçmiyorlar. Hakikat, dövizden vazgeçmiyorlar, niçin vazgeçsinler?


Pekala, niçin Türkiye’de inanç kırılmış, ne vakit kırılmaya başlamış? Aslında tüketici itimadı 2011’den itibaren bir düşüş yapmış fakat asıl düşüşü 2018 daha sonrası. Bu değişen sistemi, tek adam rejimini Türk toplumu kabul etmiyor, sağlam bulmuyor. Türk toplumu Tayyip Erdoğan’ın tek başına Türkiye’yi yönetmesinde mahzur görüyor, “kötü olacak” diyor. AK Parti’nin oyu yüzde 30’lara düşmüş durumda, ötürüsıyla “ülkeyi âlâ yönetiyorlar” denemez. Demek ki Türkiye’nin en az yüzde 70’i Tayyip Erdoğan’ın ülkeyi tek başına yönetmesinin yanlışsız olmayacağı kanısında. Türkiye’de bir siyasi iktidar değişikliği olmadığı sürece ekonomik dengelerin yerine geleceğini düşünmek hayaldir! Türkiye’de bir seçim sonucu belirtildiğı vakit toplum ve yatırımcılar, yabancılar seçim kararında mevcut iktidarın kalamayacağını düşündükleri için borsa yükselecektir, döviz kuru düşecektir, hatta döviz kuruyla bir arada enflasyon da düşecektir. İstikrarlar bozulmuş, faiz düşse de durum değişmez

■ Faizi yüzde 14’te tutmalarının bir yararı olacak mı?

İstikrarlar bozulmuş artık. Bundan daha sonra faizin yüzde 14’te kalması, 13’e düşmesi fark yaratmaz. “Bu ay 15’e yükselttik” dese de bir şey değişmez. En zirvedeki hala “Faiz sebeptir, enflasyon sonuçtur” diyor, bunun iktisatla alakası yok. İnanç dünyasıyla karar veriyor, bilim dünyasıyla değil. İnsan inanç dünyasıyla lakin özel ömrüyle ilgili kararlar alabilir ancak çıkıp “Ben bu ülkeyi İslami kurallara yahut diğer bir dini kurala nazaran yöneteceğim” derse bu mümkün değildir, inatla yapılırsa sonuç da bu biçimde olur.

“‘İtibardan tasarruf olmaz’ diyorlar, 13 uçak varken Putin kapısında bekletti”

■ Türkiye’de siyaset ve iktisat epeyce iç içe. Olumsuz, reaksiyon çeken siyasi gelişmeler çabucak o gün ekonomiyi etkiliyor, mesela seçimle ilgili çekişmeler, Kanal İstanbul konusunda bile İBB ve tüm muhalefet partileriyle inatlaşma etkiliyor, bu nasıl önlenebilir?


Sayın Erdoğan’ın son bir yıl ortasında önemli bir panik ortasında olduğunu ve kararlarda rasyonalitesini de yitirdiğini düşünüyorum. Önüne gelen anketlerden duyduğu dert kararlarına da, siyaset üslubuna da yansıyor. Asıl üzerinde durmak istediğim bahis Türkiye’nin ekonomik istikrara kavuşabilmesi için siyasi iktidarın bir mecburilik olduğunu ve bu mevcut yapıda siyasi istikrarın sağlanamayacağını vurgulamak. Seçim ne kadar ertelenirse ertelensin en geç tarih 2023 Haziran’dır, 17 ay daha sonra yapılmak zorunda, demek ki bir yıl daha sonra tam bir seçim ortamına girilecek. Kanal İstanbul’la ilgili CHP Genel Lideri hayli yanlışsız bir yaklaşımda bulundu ve; hiç kimsenin bu ihalelere ve inşaatlara girmemesini yabancılara da tavsiye ederek “Geldiğimizde bunları iptal eder, paralarını da ödemeyiz” dedi. Dikkat ederseniz mevcut hükümet gerek Ortadoğu’da, gerekse Batı’da çeşitli yatırımcılara Kanal İstanbul’u götürdü, değil yatırımcı, finansman bile bulamadılar ve öfkelendiler, Kılıçdaroğlu’nu suçladılar “o engelliyor” dediler. Lakin onun engellemesi gerçek bir şeydi zira Türkiye’ye ve İstanbul’a fazlaca büyük hasar verecek bir proje o. Kaldı ki bir pandemi periyodunda, büyük bir ekonomik istikrarsızlık ve işsizlik varken Türkiye’nin parasını da bu biçimde kanallara, çukurlara çarçur etmek de ne kadar berbat, olumsuz bir şey.