Beykozlu
New member
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Tasarruflarını değerlendirirken kurdaki yükselişten kaynaklanan dertlerini gidermek isteyen vatandaşlarımıza yeni bir finansal alternatif sunuyoruz” diyerek deklare ettiğı yeni adımlar, Türk Lirası’nın akşam saatlerinde süratle paha kazanmasını sağladı.
Bu adımların içinde bankadaki TL mevduat hesaplarının getirisinin döviz getirisi altında kalması durumunda ortadaki farkın vatandaşlara ödenecek olması ve ihracatçılara Merkez Bankası tarafınca ileri vadeli kur sayısı verilmesi vardı.
Gün ortasında 18,36’ya kadar yükselen dolar/TL kuru, sonucun akabinde 12,3 düzeyinin altını gördü.
Pekala ekonomistler bu adımları nasıl yorumladı? Yerli ve yabancı ekonomistlerin açıklamalarını inceledik.
Mahfi Eğilmez: Dolaylı faiz artışı
Mahfi Eğilmez bunun dolaylı bir faiz artışı olduğunu belirtti, “Kur % 40 artmış, faiz % 14 ise ortadaki 26 puan ödenecek. Ve bunun ismi faiz olmayacak. Müthiş” dedi.
Stockholm Institute’tan Erik Meyersson, bu programın döviz riskinin kamu bütçesi ve vergi mükellefleri tarafınca üstlenilmesi manasına geldiğini söylemiş oldu. Meyersson, Türkiye’nin risk priminin gelişmekte olan başka ülkelerle farkının 2012’den beri en yüksek düzeyde olduğunu paylaştı.
Hakan Kara: Yakın tarihin en dolarize bilançosu
Eski Merkez Bankası Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hakan Kara da son senelerda dövizle borçlanma, Merkez Bankası’nın rezerv satışları ve ödeme garantileri ile hükümetin kur riskini üstlendiğini hatırlattıktan daha sonra “Listeye dövize endeksli mevduat ve ihracatçıya ileri vadeli kurun eklenmesiyle kamu kesiti yakın tarihin en dolarize bilançosuna sahip oldu” tabirlerini kullandı.
Ima Sammani: İyimserliğe yol açtı
Reuters’a konuşan Monex Europe’tan döviz kuru analisti Ima Sammani, “Erdoğan’ın tasarrufları kur dalgalanmalarından koruyacak yeni tedbirler açıklaması iyimserliğe yol açtı. Erdoğan Haziran 2023’teki seçimler öncesinde kısa vadeli siyasal istikrar sağlamaya çalışıyor üzere gözüküyor” dedi ve ekledi:
“Adımlar piyasaları şimdilik sakinleştirse de TL’nin hâlâ bir yıl evvel hayal edilemeyecek düzeylerde. TL’nin geçen yılki düzeylerine geri dönmesi için ise Merkez Bankası’nın adım atması gerekiyor.”
Refet Gürkaynak: Ülkenin başını gözünü yardılar
Bilkent Üniversitesi’nden Refet Gürkaynak, “Adına faiz artışı denmeyerek epik faiz artışı yapıldı” dedi ve “Merkez Bankası %14 ile para vermeye devam edecekse bu da işe yaramaz. Temel iktisat ile hengameye girip bütün ülkenin başını gözünü yardırdılar” yorumunda bulundu.
Reuters’a konuşan döviz alım satım şirketi Tempus’un lider yardımcısı John Doyle, “TL’de bugün yaşanan hareketlilik devasa olsa da biraz daha geniş vakit aralığına baktığımızda TL’nin bedeli Perşembe günkü düzeylerde. Hükümet bu planı nasıl uygulayacağını çabucak hemen açıklamadı” dedi.
Baki Demirel: Toplumsal maliyeti kur atağına nazaran daha düşük olabilir
Yalova Üniversitesi İktisat Kısmı’ndan Doç. Dr. Baki Demirel, “Kur artışındaki hızlanma düşer ve hatta geri çekilme devam ederse bence bu uygulamanın toplumsal maliyeti kur atağının devam etmesine nazaran hayli daha düşük olacaktır” dedi.
Demirel aksi takdirde borç yükünün artması niçiniyle devletin borcunu ödeyemeyeceği kaygısı yaratarak ülke risk primini ve ötürüsıyla dış borçlanma faizini yükseltebileceğini, bu yüzden riskli olduğunu vurguladı.
Dani Rodrik: Faizler artmadıkça kur farkı da devlete binecek
Harvard Üniversitesi’nden Dani Rodrik, bu sonucun “faiz enflasyona niye olur” anlayışıyla dengeli olduğunu, bu anlayışın gerçek olması durumunda düşük faiz, düşük enflasyon ve düşük kur istikrarı oluşturmanın mümkün olabileceğini söylemiş oldu ve ekledi:
“Ama yok şayet enflasyon beklentileri (ve ötürüsıyla artan kur) iktisattaki temel makro dengesizliklerden kaynaklanıyorsa, bu karar olsa olsa lakin günü kurtarır.
“Çünkü (daha yavaş da olsa) kur artmaya devam edecek, faizler artmadıkça da kur farkı devlete binecektir. (Dövize çevrilebilir mevduatları hatırlayan var mı?)”
Reuters ajansına konuşan Swissquote Bank’ten kıdemli analist İpek Özkardeşkaya, iktisadın “freni patlamış bir kamyon” üzere gözüktüğünü söylemiş oldu.
Erdoğan’ın deklare ettiğı adımların alışılmış iktisat siyasetlerinden farklı olduğuna dikkat çeken Özkardeşkaya, “Türkiye karmaşık bir müddetçten geçiyor. Artık oyunu kurallarına göre oynamıyorlar. Alışılmışın haricinde her adım stratejiyi daha da karmaşıklaştırıyor ve bu kriz idaresinin başarılı olup olmayacağına dair bir öngörüde bulunmayı imkansız kılıyor” dedi.
Erinç Yeldan: bu biçimde TCMB ne diye kendi faizini düşürüyor?
Kadir Has Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erinç Yeldan “Döviz kuru ile mevduat içindeki fark devlet tarafınca ödenecek ise faiz getirisi piyasa şartlarına bakılırsa yükseltilecek demektir. bu biçimde TCMB ne diye kendi faizini düşürüyor?” diye sordu.
Merkez Bankası datalarını paylaşan iktisatçı Altuğ Özaslan, vadeli mevduatta 1,29 trilyon TL bulunduğunu, aylık mevduat faizi yüzde 2 iken son bir ayda dolar/TL kurunun yüzde 10 yükseldiğini, devletin ödemesi gereken yüzde 8’lik farkın 103,2 milyar TL’ye denk geldiğini söylemiş oldu ve ekledi:
“Bu para arzından birebir fiyatta artış demektir ve hayli önemli enflasyonist tesiri olur. Sürdürülemez…”
York Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olan siyasal iktisatçı Ali İstek Güngen, kur riskinin üstlenilmesinin Merkez Bankası ve Hazine’ye ne üzere yükler getirebileceğini hesaplamak gerektiğini söylemiş oldu ve “Kısa periyodik, riskli ve ama Erdoğan idaresine vakit kazandıran ataklar. Kanımca şapkadan son tavşan çıktı” dedi.
Finansal analist ve bağımsız enflasyon hesaplama araştırma kümesi ENAG üyesi Mehmet Çağdaş İşim, bunun geçmişte de denenen “dövize çevrilebilir mevduat” sistemi olduğunu ve “yüksek enflasyon, tüplerin karneyle dağıtılması ve ekmek kuyruklarına yol açtığını” aktardı.
Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yalçın Karatepe “Fazla heyecanlanmayın. Geçmişe dönük bir şey yok. Bundan daha sonra dövize endeksli bono satacaklar. Aslında bu örtülü faiz artışıdır” dedi.
İktisatçı Arda Tunca, kur artışıyla faiz içindeki farkın kim tarafınca, hangi kaynakla ödeneceğinin meçhul olduğuna dikkat çekti ve “Devlet, bir bankaya mı dönüşecek? Tam bir karmaşa!” tabirlerini kullandı.
Ümit Akçay, bu adımla kamu bütçesinin genel seçim öncesinde kullanılmaya başlandığını belirtti ve ekledi:
“En büyük sorun içerideki döviz talebiydi. Devlet, mevduat faizi ile kur artışı içindeki farkı garanti ediyorsa bu talep gevşeyebilir.”
BlueBay Varlık İdaresi’nden Timothy Ash, bu adımların iktisada dair mevcut meseleleri çözmediğini belirtti ve dolarizasyon sorununu özel daldan kamuya aktardığını söylemiş oldu.
İlhan Döğüş, Merkez Bankası’nın ihracatçılara ileri vadeli kur sayısı vermesinin “örtük sabit kur rejimi” olduğunu yazdı.
Uğur Gürses ise Twitter hesabından iki soru sordu:
“Dalgalı kur rejiminde Merkez Bankası hedge fon üzere mi iş yapacak?
“‘TL’den kaçmayın diye size dövize endeksli enstrüman sunuyoruz’ diyen krizi çözebilir mi, derinleştirir mi?”
Burcu Ünüvar da “Yanlışı, yanlışla düzeltemezsin!” sözlerini kullandı.
Bu adımların içinde bankadaki TL mevduat hesaplarının getirisinin döviz getirisi altında kalması durumunda ortadaki farkın vatandaşlara ödenecek olması ve ihracatçılara Merkez Bankası tarafınca ileri vadeli kur sayısı verilmesi vardı.
Gün ortasında 18,36’ya kadar yükselen dolar/TL kuru, sonucun akabinde 12,3 düzeyinin altını gördü.
Pekala ekonomistler bu adımları nasıl yorumladı? Yerli ve yabancı ekonomistlerin açıklamalarını inceledik.
Mahfi Eğilmez: Dolaylı faiz artışı
Mahfi Eğilmez bunun dolaylı bir faiz artışı olduğunu belirtti, “Kur % 40 artmış, faiz % 14 ise ortadaki 26 puan ödenecek. Ve bunun ismi faiz olmayacak. Müthiş” dedi.
Stockholm Institute’tan Erik Meyersson, bu programın döviz riskinin kamu bütçesi ve vergi mükellefleri tarafınca üstlenilmesi manasına geldiğini söylemiş oldu. Meyersson, Türkiye’nin risk priminin gelişmekte olan başka ülkelerle farkının 2012’den beri en yüksek düzeyde olduğunu paylaştı.
Hakan Kara: Yakın tarihin en dolarize bilançosu
Eski Merkez Bankası Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hakan Kara da son senelerda dövizle borçlanma, Merkez Bankası’nın rezerv satışları ve ödeme garantileri ile hükümetin kur riskini üstlendiğini hatırlattıktan daha sonra “Listeye dövize endeksli mevduat ve ihracatçıya ileri vadeli kurun eklenmesiyle kamu kesiti yakın tarihin en dolarize bilançosuna sahip oldu” tabirlerini kullandı.
Ima Sammani: İyimserliğe yol açtı
Reuters’a konuşan Monex Europe’tan döviz kuru analisti Ima Sammani, “Erdoğan’ın tasarrufları kur dalgalanmalarından koruyacak yeni tedbirler açıklaması iyimserliğe yol açtı. Erdoğan Haziran 2023’teki seçimler öncesinde kısa vadeli siyasal istikrar sağlamaya çalışıyor üzere gözüküyor” dedi ve ekledi:
“Adımlar piyasaları şimdilik sakinleştirse de TL’nin hâlâ bir yıl evvel hayal edilemeyecek düzeylerde. TL’nin geçen yılki düzeylerine geri dönmesi için ise Merkez Bankası’nın adım atması gerekiyor.”
Refet Gürkaynak: Ülkenin başını gözünü yardılar
Bilkent Üniversitesi’nden Refet Gürkaynak, “Adına faiz artışı denmeyerek epik faiz artışı yapıldı” dedi ve “Merkez Bankası %14 ile para vermeye devam edecekse bu da işe yaramaz. Temel iktisat ile hengameye girip bütün ülkenin başını gözünü yardırdılar” yorumunda bulundu.
Reuters’a konuşan döviz alım satım şirketi Tempus’un lider yardımcısı John Doyle, “TL’de bugün yaşanan hareketlilik devasa olsa da biraz daha geniş vakit aralığına baktığımızda TL’nin bedeli Perşembe günkü düzeylerde. Hükümet bu planı nasıl uygulayacağını çabucak hemen açıklamadı” dedi.
Baki Demirel: Toplumsal maliyeti kur atağına nazaran daha düşük olabilir
Yalova Üniversitesi İktisat Kısmı’ndan Doç. Dr. Baki Demirel, “Kur artışındaki hızlanma düşer ve hatta geri çekilme devam ederse bence bu uygulamanın toplumsal maliyeti kur atağının devam etmesine nazaran hayli daha düşük olacaktır” dedi.
Demirel aksi takdirde borç yükünün artması niçiniyle devletin borcunu ödeyemeyeceği kaygısı yaratarak ülke risk primini ve ötürüsıyla dış borçlanma faizini yükseltebileceğini, bu yüzden riskli olduğunu vurguladı.
Dani Rodrik: Faizler artmadıkça kur farkı da devlete binecek
Harvard Üniversitesi’nden Dani Rodrik, bu sonucun “faiz enflasyona niye olur” anlayışıyla dengeli olduğunu, bu anlayışın gerçek olması durumunda düşük faiz, düşük enflasyon ve düşük kur istikrarı oluşturmanın mümkün olabileceğini söylemiş oldu ve ekledi:
“Ama yok şayet enflasyon beklentileri (ve ötürüsıyla artan kur) iktisattaki temel makro dengesizliklerden kaynaklanıyorsa, bu karar olsa olsa lakin günü kurtarır.
“Çünkü (daha yavaş da olsa) kur artmaya devam edecek, faizler artmadıkça da kur farkı devlete binecektir. (Dövize çevrilebilir mevduatları hatırlayan var mı?)”
Reuters ajansına konuşan Swissquote Bank’ten kıdemli analist İpek Özkardeşkaya, iktisadın “freni patlamış bir kamyon” üzere gözüktüğünü söylemiş oldu.
Erdoğan’ın deklare ettiğı adımların alışılmış iktisat siyasetlerinden farklı olduğuna dikkat çeken Özkardeşkaya, “Türkiye karmaşık bir müddetçten geçiyor. Artık oyunu kurallarına göre oynamıyorlar. Alışılmışın haricinde her adım stratejiyi daha da karmaşıklaştırıyor ve bu kriz idaresinin başarılı olup olmayacağına dair bir öngörüde bulunmayı imkansız kılıyor” dedi.
Erinç Yeldan: bu biçimde TCMB ne diye kendi faizini düşürüyor?
Kadir Has Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erinç Yeldan “Döviz kuru ile mevduat içindeki fark devlet tarafınca ödenecek ise faiz getirisi piyasa şartlarına bakılırsa yükseltilecek demektir. bu biçimde TCMB ne diye kendi faizini düşürüyor?” diye sordu.
Merkez Bankası datalarını paylaşan iktisatçı Altuğ Özaslan, vadeli mevduatta 1,29 trilyon TL bulunduğunu, aylık mevduat faizi yüzde 2 iken son bir ayda dolar/TL kurunun yüzde 10 yükseldiğini, devletin ödemesi gereken yüzde 8’lik farkın 103,2 milyar TL’ye denk geldiğini söylemiş oldu ve ekledi:
“Bu para arzından birebir fiyatta artış demektir ve hayli önemli enflasyonist tesiri olur. Sürdürülemez…”
York Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olan siyasal iktisatçı Ali İstek Güngen, kur riskinin üstlenilmesinin Merkez Bankası ve Hazine’ye ne üzere yükler getirebileceğini hesaplamak gerektiğini söylemiş oldu ve “Kısa periyodik, riskli ve ama Erdoğan idaresine vakit kazandıran ataklar. Kanımca şapkadan son tavşan çıktı” dedi.
Finansal analist ve bağımsız enflasyon hesaplama araştırma kümesi ENAG üyesi Mehmet Çağdaş İşim, bunun geçmişte de denenen “dövize çevrilebilir mevduat” sistemi olduğunu ve “yüksek enflasyon, tüplerin karneyle dağıtılması ve ekmek kuyruklarına yol açtığını” aktardı.
Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yalçın Karatepe “Fazla heyecanlanmayın. Geçmişe dönük bir şey yok. Bundan daha sonra dövize endeksli bono satacaklar. Aslında bu örtülü faiz artışıdır” dedi.
İktisatçı Arda Tunca, kur artışıyla faiz içindeki farkın kim tarafınca, hangi kaynakla ödeneceğinin meçhul olduğuna dikkat çekti ve “Devlet, bir bankaya mı dönüşecek? Tam bir karmaşa!” tabirlerini kullandı.
Ümit Akçay, bu adımla kamu bütçesinin genel seçim öncesinde kullanılmaya başlandığını belirtti ve ekledi:
“En büyük sorun içerideki döviz talebiydi. Devlet, mevduat faizi ile kur artışı içindeki farkı garanti ediyorsa bu talep gevşeyebilir.”
BlueBay Varlık İdaresi’nden Timothy Ash, bu adımların iktisada dair mevcut meseleleri çözmediğini belirtti ve dolarizasyon sorununu özel daldan kamuya aktardığını söylemiş oldu.
İlhan Döğüş, Merkez Bankası’nın ihracatçılara ileri vadeli kur sayısı vermesinin “örtük sabit kur rejimi” olduğunu yazdı.
Uğur Gürses ise Twitter hesabından iki soru sordu:
“Dalgalı kur rejiminde Merkez Bankası hedge fon üzere mi iş yapacak?
“‘TL’den kaçmayın diye size dövize endeksli enstrüman sunuyoruz’ diyen krizi çözebilir mi, derinleştirir mi?”
Burcu Ünüvar da “Yanlışı, yanlışla düzeltemezsin!” sözlerini kullandı.