Evergrande: Çin’in gayrimenkul devi iflas ederse, global piyasalar nasıl etkilenir?

Beykozlu

New member
Çin’in en büyük gayrimenkul şirketlerinden biri olan Evergrande’nin ortasında bulunduğu mali kriz yüzünden finansal piyasalarda panik havası hakim.

Perşembe günü şirketin Çin’deki ve yurt haricindeki alacaklılarına milyonlarca dolarlık ödeme yapması gerekiyordu.

Ülkedeki alacaklılarla bir mutabakat yapılmış olsa da dünyanın en borçlu gayrimenkul geliştiricisi pozisyonunda olan Evergrande’in yurt haricindeki bono sahiplerine hala 83,5 milyon dolar ödeme borcu var.

Şayet 30 gün ortasında bu ödeme gerçekleşmezse şirket temerrüde düşecek.

Çin hükümetinin bu biçimde bir durumda ne yapacağı ise bilinmiyor.

Çin’in emlak piyasasında yaşanacak bu biçimdesi bir krizin dünyanın geri kalanında da domino tesiri yaratarak krize yol açmasından korkuluyor.

Pekala Evergrande’nin durumu niye tasa yaratıyor?

Evergrande ne iş yapıyor?

Evergrande, Guangzhou kentinde iş insanı Hui Ka Yan tarafınca kuruldu.

Şirketin gayrimenkul kolu, Çin’in 280 kentinde 1300’den çok projenin yürütücüsü.

Evergrande ise sigorta, elektrikli otomobil, besin ve içecek bölümlerinde faaliyet gösteriyor.

Şirket bununla birlikte ülkenin en büyük futbol kadrolarından olan Guangzhou Evergrande FC’nin de sahibi.

Forbes’a bakılırsa Hui’nin şahsi serveti 10,6 milyar dolar.

Evergrande niye sıkıntı durumda?

Dünyanın en büyük ikinci iktisadı Çin’in en büyük şirketleri ortasına girebilmek için Evergrande agresif bir biçimde büyüdü.

300 milyar dolar borçlanan şirket artık faiz ve borç ödemelerinde zorlanıyor.

Geçen hafta Perşembe günü bonolarının 84 milyon dolarlık faiz ödemesini yapması gerekiyordu; şirketin notu ise halihazırda milletlerarası kredi derecelendirme kuruluşları tarafınca düşürülmüş durumda.

Bu belirsizlik şirketin paylarının bu yıl yüzde 85 kıymet kaybetmesine yol açtı; bu da Çin’de ve dünyanın geri kalanında finansal piyasaları zora soktu.

Evergrande’in iflası ne manaya gelir?

Şirketteki sıkıntılar Çin’e ve dünyanın geri kalanına yayılabilir.

Çin’de birden fazla kişi çabucak hemen projeler başlamamışken Evergrande’den gayrimenkul satın aldı.

Ödenen depozitoların birçok geri alınamayabilir.

Henan bölgesinde yer alan Luoyang’da bir mesken satın alan Fan Wanting, Reuters haber ajansına yaptığı açıklamada şirketin ülkenin dört bir yanında projesi olduğunu gördükleri için gayrimenkul satın aldıklarını söyleyerek telaşlı olduklarını vurguladı:

“Bu parayı güç şartlarda kazandık. Hükümetin ortaya çıkıp bir garanti vermesini olağan ki bekliyoruz. Hala aylık ödemelerimizi yapmak durumundayız. Çocuklarımız bu bölgede okula gidiyor. Gençlerimiz üstündeki baskı da fazlaca büyük. İnşaatın bir an evvel başlamasını ve konutumuza bir an evvel kavuşabilmeyi bekliyoruz.”

Başka yandan Evergrande ile iş yapan fazlaca sayıda şirket var. Bu şirketlerin kimileri zora girebilir, kimileri da iflas edebilir.

Reuters Evergrande’in geri ödeme yapmasını talep eden müşterileri toplanarak şirketi protesto eden açıklamalarda bulunuyor

Evergrande krizi bir domino tesiri yaratır mı?

Evergrande’nin ortasında bulunduğu kuvvetli durum Çin ve dünyanın geri kalanı için bir risk oluştursa da kimi uzmanlar şirketin öbür ekonomiler üstündeki etkisinin sonlu kalacağı görüşünde.

Economist mecmuasının araştırma ünitesi Economist Intelligence Unit’ten (EIU) Mattie Bekink, BBC’ye yaptığı açıklamada, şirketin 171 Çin bankasına ve 121 finansal şirkete borcu olduğunu aktardı.

Evergrande’nin temerrüde düşmesi durumunda bankalar ve öbür alacaklılar daha az kredi vermek durumunda kalabilir. Bu da gayrimenkul bölümünde alacaklı olmak isteyenler tarafınca sert bir biçimde hissedilebilir.

Daha büyük fotoğrafta ise uygun fiyata borçlanamayan şirketler zora girebilir.

Evergrande’in sıkıntıları global bir krize dönüşebilir mi?

Evergrande’nin yaşadığı sıkıntılarla 2008 yılında global mali krize yol açan Lehman Brothers’ın iflasını kıyaslamak kimi uzmanlara nazaran abartılı bir durum.

Şanghay New York Üniversitesi’nden finans ve iktisat profesörü Rodrigo Zeidan, “Evergrande iflas ederse global finansal sistem çökmez. Bunun da sebebi fazlaca sıradan: Çin’in mali sistemi dünyanın geri kalanıyla o kadar da bütünleşmiş değil” dedi.

Öteki yandan Evergrande’nin borcunun yalnızca yüzde 7’sinin yabancılara ilişkin olması da bu durumda tesirli.

Lakin bir daha de bu biçimdesi bir krizin yabancı yatırımcılar açısından Çin’e yatırım yapmak konusunda caydırıcı bir etkisinin olacağı yadsınamaz.

ABD’nin yatırım şirketlerinden Bahnsen Group’un baş yatırım müdürü David Bahnsen ise Reuters’a yaptığı açıklamada, Evergrande’nin global iktisada sistemsel bir risk teşkil etmediğini lakin buna karşın Evergrande’in yaşadığı meselelerin global ekonomiyi nasıl etkileyeceğinin bilinmemesinin piyasaları korkutabileceğini aktardı.

Evergrande, kurtarılması gereken şirketlerden mi?

Yabancı yatırımcıların en hayli lisana getirdiği soru, Çin hükümetinin şirketin iflas etmesi durumunda ne yapacağına dair.

Kimi analistlere nazaran hükümet şirketin daha büyük meselelere yol açmaması için devreye girebilir.

Economist mecmuasının araştırma ünitesi Economist Intelligence Unit’ten (EIU) Mattie Bekink, “Arz zincirinde dertlerin ortaya çıkmasından ve mesken sahiplerini kızdırmaktansa hükümet Evergrande’in çekirdek fonksiyonlarının sürmesi için devreye girecektir” dedi.

Fakat diğerlerine bakılırsa bu durum Çin’in şirket borcuna müdahale etmesi açısından olumsuz bir örnek teşkil edebilir.

Tahminen de bu yüzden olağanda protestolara karşı katı tavrıyla bilinen hükümet, cürmün şirketin üzerine kalması için öfkeli şahısların Evergrande’yi suçlayan hareketlerine müsaade veriyor.