Beykozlu
New member
Erdal Sağlam
Hem Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tıpkı vakitte Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin son açıklamalarından bu ay faiz indirimlerine orta verileceğini anlıyoruz. Piyasalardaki şimdi tüm aktörler, bu niçinle Perşembe günkü Merkez Bankası toplantısında siyaset faizinin yüzde 14’de bırakılmasını bekliyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan faiz indirimlerinden vazgeçmiş değil. Fakat önceliği kurlardaki artışın önlenmesine vermiş durumda. Cumhurbaşkanı ve iktisat idaresinin şu anda tek amacının Mayıs ayı sonuna, yani turizm dönemi açılana kadar kurların mevcut düzeyinde tutulması. Bunun için kamu bankaları kanalıyla etkin bir müdahale sürdürüldüğü gözleniyor. Merkez Bankası’na yakın kaynaklar da kamu bankalarının “haftanın 7 gün 24 saati” piyasalarda etkin olduğunu, her vakit döviz satmadıklarını lakin belirli bir düzeyin üzerine çıkılmaması için, müdahale ettiklerini belirtiyorlar. Bakan Nebati de bu mevzudaki sorulara “hiç bir ülke bu durumlara seyirci kalmıyor” diyerek, üstü örtülü formda dolaylı kamu bankaları müdahalesini kabul etmiş görülüyor.
Yapılan müdahaleler aslına bakarsanız eksi 60 milyar doları aşan, swap hariç net rezervlerin giderek erimesine yol açıyor. Teknik olarak hâlâ rezerv eriterek müdahale sürdürülebilir gözüküyor lakin net eksi rezerv sayıları büyüdükçe, memleketler arası alandaki tedirginlik artıp, risk primleri de artıyor. Merkez Bankası son olarak Birleşik Arap Emirlikleri ile yaptığı swap mutabakatında olduğu üzere, brüt rezervleri yüksek göstermek için uğraş gösteriyor fakat net rezervler erimeye devam ediyor.
ABD Merkez Bankası FED’den beklentiler de kurlar üzerinde baskı oluşturmaya aday. Son enflasyon bilgileri ve “FED’in enflasyona karşı kâfi tavır almadığı” tenkitleri niçiniyle, son haftada daha sıkı para siyasetine beklenendilk evvel geçileceği anlaşılıyor. 2022’de faiz artışının Mart’a çekileceği, 25 yerine 50 baz puan yapılacağı beklentisinin de arttığı görülüyor. Türkiye üzere gelişmekte olan ülke para ünitelerinin bedel kaybı beklentisi arttı.
Kurların bu düzeyde tutulabileceğinin garantisi yok
Tüm bu gelişmeler, önceliği kur düzeyine haline gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı da etkilemiş gözüküyor. Son yaptığı açıklamada “faiz de kurlar da inmeye devam edecek fakat tez etmeden” demesi bir süre faiz indirimlerine orta verileceği formunda yorumlandı. Erdoğan’ın birinci fırsatta faiz indirimlerine devam etmek istediği, Ocak ayında orta vermeye razı olsa bile, yakında bir daha indirim isteme ihtimalinin de bulunduğu belirtiliyor.
Öte yandan faiz indirimlerine bir süre orta verilse bile, kurların bu düzeyde tutulabileceğinin garantisi bulunmuyor. İktisatçıların bir kısmı, yüksek açıklanacak Ocak enflasyonuyla bir arada, siyaset faizi yüzde 14’de kalsa bile, enflasyon ile siyaset faizi içindeki uçurumun büyüyeceğini hatırlatıyorlar. Ocak ayı sonunda yıllık enflasyonun yüzde 50’ye çıkması halinde negatif gerçek faiz oranı 35’in üzerine çıkabilir, bu fark kurlar üzerinde yaratacağı baskı yüksek olabilir.
İş insanları bastırıp alıyor, halkın faturası büyüyor
18 TL’yi aşan dolar kurunu düşürmek için kur muhafazalı mevduat imkanı getiren iktisat idaresi, birinci anda kuru 10 TL’ye kadar düşürdü fakat birinci tesirden daha sonra kurlar bir daha 13 TL’nin üzerine çıktı, 14 TL’yi zorlamaya başladı. Bu ataklar kamu bankaları müdahalesiyle önlenmeye çalışırken, bir yandan da kur muhafazalı mevduat imkanının şirketlere de genişletilip, ayrıyeten kurumlar vergisi kolaylığı getirmek zorunda kalındı. Kurları tutabilmek için iktisat idaresinin her metodu denediği, yastık altı altınların primle alınması, enflasyona endeksli tahvil ve mevduatın getirilmesi üzere teknikler de piyasalarda konuşuluyor.
İktisat idaresinin “ne olursa olsun kurları tutalım” telaşını goren iş alemi temsilcilerinin ise her gün sayıları artan halde taleplerine şahit oluyoruz. Şirketlerin isteği üzerine kur muhafazalı mevduattaki vade hududunu 6 aydan 3 aya çekmeye razı olan, talep üzerine kurumlar vergisi kolaylığı, bankalara komite kolaylığı sağlayan iktisat idaresinin gelen talepleri büyük ölçüde kabul etmesi üzerine taleplerin daha da artması dikkat çekiyor.
İş dünyasından gelen taleplerin bir kısmının, mesela yüzde 25’lik ihracat dövizini Merkez Bankası’na satmak zorunda kalan ihracatçıların, uygulamalar niçiniyle çektikleri düşüncelerin haklı talepler olduğu gözleniyor. Lakin kimi taleplerin de gündemi fırsat bilerek, “bu vakitte ne koparırsak kârdır” anlayışından kaynaklandığını da söylemek gerekiyor.
Bankalara belirli oranda kur muhafazalı mevduat oluşturmaları halinde kurul kolaylığı getirilirken, bankalar mevduatta vadesiz yerine en az 3 aylık vade yapılmasıyla, bir ölçü rahatlamış görünüyorlar. Ayrıyeten Merkez Bankası’ndan yüzde 14’le para kullanıp, daha yüksek kâr marjlarıyla kredi kullandırma yahut tahvil yatırımı imkanı da kazanmış oldular.
Toplam vergi gelirleri ortasındaki dolaylı vergi hissesi artıyor
Bilhassa büyük şirketlere ise dövizlerini 3 aylık kur muhafazalı mevduata çevirerek, değerli sayılara ulaşacak, kurumlar vergisi kolaylığı sağlandı. Ayrıyeten kendilerine önümüzdeki periyot proje kredileri uygulaması ve KGF kredilerinin devreye sokulup ucuz finansman imkanı kelamı verildi.
Orta ve küçük ölçekli şirketler ise daha fazlaca devreye sokulacağı söylenen KGF kredilerini bekliyorlar. Şimdiden KGF kredilerinin bir kısmının işletme sermayelerini güçlendirmek için kullanma garantisi istemeye başladılar.
Minimum fiyatın vergi dışı bırakılması akabinde kurumlar vergisi kolaylığı getirilmesi, KİT’lere açıktan finansman sağlanması, harcamaların artırılması bütçedeki badireyi değerli ölçüde artıracak. Bu ortada gelir dağılımının bozulmasına niye olan toplam vergi gelirleri ortasındaki dolaylı vergi hissesinin artmaya devam ettiği görülüyor.
Kur muhafazalı mevduat başta olmak üzere, Hazine’den ve Merkez Bankası’ndan yapılacak transferlerin yüksek mevduat sahipleri, iş dünyası ve bankalara kaynak transferi olduğu açık. Bu durum ayrıyeten para basımını artıracağı için ek enflasyon riskini büyütüyor. Hem bütçeden yapılacak transferler hem enflasyonun yükselmesi, toplumun tüm bölümlerini etkiliyor fakat en büyük tesiri dar ve sabit gelirliye oluyor. Pandemi devrinde artan yoksulluk ortada iken, uygulanan ekonomik siyasetlerinin faturasının bir daha sabit ve dar gelirliye çıkarılması, önümüzdeki periyot yoksulluğun düzgünce artacağını gösteriyor.
© Deutsche Welle Türkçe
Hem Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tıpkı vakitte Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin son açıklamalarından bu ay faiz indirimlerine orta verileceğini anlıyoruz. Piyasalardaki şimdi tüm aktörler, bu niçinle Perşembe günkü Merkez Bankası toplantısında siyaset faizinin yüzde 14’de bırakılmasını bekliyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan faiz indirimlerinden vazgeçmiş değil. Fakat önceliği kurlardaki artışın önlenmesine vermiş durumda. Cumhurbaşkanı ve iktisat idaresinin şu anda tek amacının Mayıs ayı sonuna, yani turizm dönemi açılana kadar kurların mevcut düzeyinde tutulması. Bunun için kamu bankaları kanalıyla etkin bir müdahale sürdürüldüğü gözleniyor. Merkez Bankası’na yakın kaynaklar da kamu bankalarının “haftanın 7 gün 24 saati” piyasalarda etkin olduğunu, her vakit döviz satmadıklarını lakin belirli bir düzeyin üzerine çıkılmaması için, müdahale ettiklerini belirtiyorlar. Bakan Nebati de bu mevzudaki sorulara “hiç bir ülke bu durumlara seyirci kalmıyor” diyerek, üstü örtülü formda dolaylı kamu bankaları müdahalesini kabul etmiş görülüyor.
Yapılan müdahaleler aslına bakarsanız eksi 60 milyar doları aşan, swap hariç net rezervlerin giderek erimesine yol açıyor. Teknik olarak hâlâ rezerv eriterek müdahale sürdürülebilir gözüküyor lakin net eksi rezerv sayıları büyüdükçe, memleketler arası alandaki tedirginlik artıp, risk primleri de artıyor. Merkez Bankası son olarak Birleşik Arap Emirlikleri ile yaptığı swap mutabakatında olduğu üzere, brüt rezervleri yüksek göstermek için uğraş gösteriyor fakat net rezervler erimeye devam ediyor.
ABD Merkez Bankası FED’den beklentiler de kurlar üzerinde baskı oluşturmaya aday. Son enflasyon bilgileri ve “FED’in enflasyona karşı kâfi tavır almadığı” tenkitleri niçiniyle, son haftada daha sıkı para siyasetine beklenendilk evvel geçileceği anlaşılıyor. 2022’de faiz artışının Mart’a çekileceği, 25 yerine 50 baz puan yapılacağı beklentisinin de arttığı görülüyor. Türkiye üzere gelişmekte olan ülke para ünitelerinin bedel kaybı beklentisi arttı.
Kurların bu düzeyde tutulabileceğinin garantisi yok
Tüm bu gelişmeler, önceliği kur düzeyine haline gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı da etkilemiş gözüküyor. Son yaptığı açıklamada “faiz de kurlar da inmeye devam edecek fakat tez etmeden” demesi bir süre faiz indirimlerine orta verileceği formunda yorumlandı. Erdoğan’ın birinci fırsatta faiz indirimlerine devam etmek istediği, Ocak ayında orta vermeye razı olsa bile, yakında bir daha indirim isteme ihtimalinin de bulunduğu belirtiliyor.
Öte yandan faiz indirimlerine bir süre orta verilse bile, kurların bu düzeyde tutulabileceğinin garantisi bulunmuyor. İktisatçıların bir kısmı, yüksek açıklanacak Ocak enflasyonuyla bir arada, siyaset faizi yüzde 14’de kalsa bile, enflasyon ile siyaset faizi içindeki uçurumun büyüyeceğini hatırlatıyorlar. Ocak ayı sonunda yıllık enflasyonun yüzde 50’ye çıkması halinde negatif gerçek faiz oranı 35’in üzerine çıkabilir, bu fark kurlar üzerinde yaratacağı baskı yüksek olabilir.
İş insanları bastırıp alıyor, halkın faturası büyüyor
18 TL’yi aşan dolar kurunu düşürmek için kur muhafazalı mevduat imkanı getiren iktisat idaresi, birinci anda kuru 10 TL’ye kadar düşürdü fakat birinci tesirden daha sonra kurlar bir daha 13 TL’nin üzerine çıktı, 14 TL’yi zorlamaya başladı. Bu ataklar kamu bankaları müdahalesiyle önlenmeye çalışırken, bir yandan da kur muhafazalı mevduat imkanının şirketlere de genişletilip, ayrıyeten kurumlar vergisi kolaylığı getirmek zorunda kalındı. Kurları tutabilmek için iktisat idaresinin her metodu denediği, yastık altı altınların primle alınması, enflasyona endeksli tahvil ve mevduatın getirilmesi üzere teknikler de piyasalarda konuşuluyor.
İktisat idaresinin “ne olursa olsun kurları tutalım” telaşını goren iş alemi temsilcilerinin ise her gün sayıları artan halde taleplerine şahit oluyoruz. Şirketlerin isteği üzerine kur muhafazalı mevduattaki vade hududunu 6 aydan 3 aya çekmeye razı olan, talep üzerine kurumlar vergisi kolaylığı, bankalara komite kolaylığı sağlayan iktisat idaresinin gelen talepleri büyük ölçüde kabul etmesi üzerine taleplerin daha da artması dikkat çekiyor.
İş dünyasından gelen taleplerin bir kısmının, mesela yüzde 25’lik ihracat dövizini Merkez Bankası’na satmak zorunda kalan ihracatçıların, uygulamalar niçiniyle çektikleri düşüncelerin haklı talepler olduğu gözleniyor. Lakin kimi taleplerin de gündemi fırsat bilerek, “bu vakitte ne koparırsak kârdır” anlayışından kaynaklandığını da söylemek gerekiyor.
Bankalara belirli oranda kur muhafazalı mevduat oluşturmaları halinde kurul kolaylığı getirilirken, bankalar mevduatta vadesiz yerine en az 3 aylık vade yapılmasıyla, bir ölçü rahatlamış görünüyorlar. Ayrıyeten Merkez Bankası’ndan yüzde 14’le para kullanıp, daha yüksek kâr marjlarıyla kredi kullandırma yahut tahvil yatırımı imkanı da kazanmış oldular.
Toplam vergi gelirleri ortasındaki dolaylı vergi hissesi artıyor
Bilhassa büyük şirketlere ise dövizlerini 3 aylık kur muhafazalı mevduata çevirerek, değerli sayılara ulaşacak, kurumlar vergisi kolaylığı sağlandı. Ayrıyeten kendilerine önümüzdeki periyot proje kredileri uygulaması ve KGF kredilerinin devreye sokulup ucuz finansman imkanı kelamı verildi.
Orta ve küçük ölçekli şirketler ise daha fazlaca devreye sokulacağı söylenen KGF kredilerini bekliyorlar. Şimdiden KGF kredilerinin bir kısmının işletme sermayelerini güçlendirmek için kullanma garantisi istemeye başladılar.
Minimum fiyatın vergi dışı bırakılması akabinde kurumlar vergisi kolaylığı getirilmesi, KİT’lere açıktan finansman sağlanması, harcamaların artırılması bütçedeki badireyi değerli ölçüde artıracak. Bu ortada gelir dağılımının bozulmasına niye olan toplam vergi gelirleri ortasındaki dolaylı vergi hissesinin artmaya devam ettiği görülüyor.
Kur muhafazalı mevduat başta olmak üzere, Hazine’den ve Merkez Bankası’ndan yapılacak transferlerin yüksek mevduat sahipleri, iş dünyası ve bankalara kaynak transferi olduğu açık. Bu durum ayrıyeten para basımını artıracağı için ek enflasyon riskini büyütüyor. Hem bütçeden yapılacak transferler hem enflasyonun yükselmesi, toplumun tüm bölümlerini etkiliyor fakat en büyük tesiri dar ve sabit gelirliye oluyor. Pandemi devrinde artan yoksulluk ortada iken, uygulanan ekonomik siyasetlerinin faturasının bir daha sabit ve dar gelirliye çıkarılması, önümüzdeki periyot yoksulluğun düzgünce artacağını gösteriyor.
© Deutsche Welle Türkçe