Beykozlu
New member
Memleketler arası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye Ofisi, çoğunluğu bayan olan ve kayıt dışı çalışan konut çalışanlarının global salgınla daha da derinleşen sosyo-ekonomik sıkıntılarını ve şartlarını ortaya koymak ve mesken çalışanlarının çalışma şartlarının güzelleştirilmesine yönelik tahlil teklifleri sunmak maksadıyla bir rapor hazırladı.
Rapor, 17 Haziran 2021 tarihinde işçi-işveren örgütleri ve kamu kurumları temsilcilerinin iştirakiyle gerçekleşen çevrim içi aktiflikte kamuoyuyla paylaşıldı.
Dr. Ceyhun Güler tarafınca hazırlanan “Ev İşçiliğinin Türkiye’deki Görünümü: Kapsam, Boyut ve Sorunlar” Raporu mesken personellerinin mevcut sosyo-ekonomik ve hukukî durumunu ve problemlerini iş sıhhati ve güvenliği, çalışma kaideleri, istihdam edilme biçimleri, sendikal haklar ve örgütlenme, kontrol ve teftiş bağlamında tahlil ederek, konut emekçilerinin beşere yakışır çalışma şartlarında çalışmalarına ve mevcut sıkıntıların tahliline yönelik siyaset tekliflerinde bulunuyor.
TÜİK bilgilerine göre Türkiye’de konut işçierinin yüzde 90’ından fazlası bayanlardan oluşuyor ve konut işiçilerini örgütleyen sendikaların verdiği bilgilere nazaran Türkiye’de bir milyonun üzerinde mesken emekçisi var.
Yüzde 90’ı kayıtdışı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine ve Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK) istatistiklerine nazaran Türkiye’deki mesken emekçilerinin en az yüzde 70’inin faal bir toplumsal muhafazadan mahrum olduğunu tabir eden rapora göre bu oran konut çalışanlarını örgütleyen sendikaların varsayımları dikkate alındığında yüzde 90’ın üzerine çıkıyor.
Rapor, Türkiye’de mesken çalışanlarının sigortalı çalışmalarının sağlanmasına yönelik 2015 yılında yapılan düzenlemelerin değerli bir adım olduğuna işaret etmekle birlikte konut personellerinin daha faal bir toplumsal müdafaa sistemine dahil edilmesinin gerekliliğini vurguluyor.
Rapora bakılırsa konut personelliği alanındaki en değerli meselelerden birisi Türkiye’deki mesken çalışanlarının, iş kanunu da dahil olmak üzere istihdam ilgilerini düzenleyen temel kanunların kapsamı haricinde olmaları ve konut personellerinin iş tarifleri ile yapacakları işin kapsamının belirlenmesine yönelik yasal düzenlemenin olmaması. Bu durum, hak ve yükümlülükleri Türk Borçlar Kanunu ile tanımlanan mesken emekçileri için belirsizlik yaratıyor ve iş yüklerini ağırlaştırabiliyor.
Kayıtlı istihdam teşvik edilmeli
Konut personellerinin teminatsız, aşikâr bir mesai saatinin olmadığı, iş tariflerinin meçhul olduğu, müsaade haklarından mahrum, fiyat standartlarının ve garantisinin olmadığı, iş sıhhati ve güvenliğine ait standartların belirlenmediği bir ortamda ağır çalışma şartları altında çalışmak zorunda kaldıklarını belirten rapor bu bağlamda daha faal ve kapsayıcı yasal düzenlemelerin yapılarak mesken emekçilerinin kayıtlı istihdamının teşvik edilmesinin konut personellerinin çalışma haklarından ve standartlarından yararlanmalarına katkıda bulunacağına dikkat çekiyor.
Mesken emekçilerinin karşı karşıya kaldıkları iş sıhhati ve güvenliği sorunlarının bir birçoklarının önlenebilir olduğunu vurgulayan raporda bu hususa dair gerekli tedbirlerin alınmaması ve kâfi şuur seviyesinin oluşturulmaması niçiniyle mesken emekçilerinin iş kazaları ile karşılaştığı yahut yapılan işle ilgili çeşitli hastalıklara maruz kaldığı tabir ediliyor.
Bunun haricinde patronun emekçiye karşı uyguladığı makûs muamele, şiddet ve taciz de raporda dikkat çeken öbür meseleler olarak belirtilirken mesken emekçilerinin ekseriyetle özel hanelerde ve izole biçimde çalışmalarının bu durumun sebeplerden birisi olarak tabir ediliyor.
Rapora göre şiddet, yiyecek yoksunluğu, ruhsal baskı, haksız yere suçlama, anlayışsızlık, küçümseme ve mahpus dâhil olmak üzere cinsel, ruhsal ve fizikî istismar konut personellerinin karşılaştığı en ağır problemler içinde yer alıyor.
Pandemi durumu daha da kötüleştirdi
Rapor, mesken personellerinin sendikal hak ve özgürlüklerden faal bir biçimde yararlanamadığını zira bunu sağlayacak faal bir sistemin olmadığı tespitinde de bulunuyor.
Rapora nazaran, mesken işlerinin kendine has yapısı ve işyerlerinin özel hanelerden oluşması, konut emekçilerinin birçoklarının çalışma hayatına ait yasal düzenlemelerde kapsam dışı sayılmaları, sistemsiz ve süreksiz çalışma, işyerinde çalışan konut çalışanı sayısının az olması üzere niçinler de örgütlenmeyi güçleştiren ögeler içinde.
Raporun öne çıkarttığı öteki bulgulardan biri ise global salgının, birden fazla kayıt dışı çalışan konut personellerinin sorularını bu vakitte daha fazlaca derinleştirdiği. bu vakitte mesken personellerinin birden fazla işlerini kaybetti, iş garantisinden mahrum olmaları niçiniyle ise gelir kaybı yaşadı ve beraberinde gelir kayıplarıyla irtibatlı olarak barınma, beslenme, sıhhat üzere temel haklara erişimde kuvvetlik çekti.
Rapora bakılırsa ev işçileri bu vakitte toplumsal muhafaza tedbirlerinden ve sağlanan dayanaklardan faydalanamadı. Salgın periyodunda çalışmaya devam eden mesken emekçilerinin ise iş yükleri ve çalışma müddetleri arttı, bilhassa yatılı çalışan personeller uzun müddet müsaadesiz çalışmak zorunda kaldı. Bunun yanında çalışmaya devam eden mesken çalışanlarının hastalığa/virüse yakalanma riskleri de arttı.
Global salgın devrinde hem çalışma hayatında tıpkı vakitte aile/ev içerisinde konut çalışanlarının maruz kaldıkları şiddet de arttı. Konut çalışanları çalışma hayatında en çok ekonomik şiddetin arttığını, aile/ev içerisinde ise en çok ruhsal şiddetin arttığını belirtti.
Tüm bu meseleler ışığında bir dizi tahlil teklifinde bulunan ILO raporu, bilhassa konut personellerinin büyük çoğunluğunun kayıt dışı istihdam edilmesi niçiniyle, kayıtlı istihdamın artırılması maksadıyla faal bir toplumsal muhafaza sisteminin ve kayıtlılık/sigorta sisteminin oluşturulması gerektiğini vurgulayarak ayrıyeten meselelerin boyutunun tespit edilmesi ve tahlil tekliflerinin geliştirilmesi açısından konut personellerinin sayılarının net olarak belirlenmesinin elzem olduğuna dikkat çekiyor.
Rapor ayrıyeten, konut personellerinin özgün çalışma şartlarını ve muhtaçlıklarını dikkate alan özel yasal düzenlemelerin yapılması davetinde bulunarak konut çalışanlarının standart çalışma şartlarına ve haklarına sahip olması, beşere yakışır şartlarda çalışabilmesi emeliyle personel ve patron taraflarıyla mutabık kalınarak hazırlanacak ve devlet tarafınca desteklenecek standart iş kontratlarının hayata geçirilmesinin kıymetli olduğuna vurgu yapıyor. bu biçimdece iş tariflerinin daha bariz olabileceği belirtiliyor.
Mesken çalışanlarının taleplerine de yer veren raporda, konut emekçilerinin başka emekçilerle birebir statüde sayılabilmeleri, başka tüm emekçilerle birebir haklardan yararlanabilmeleri ve alandaki kayıt dışılığın önlenmesi için Türk Borçlar Kanunu kapsamında hak ve yükümlülükleri düzenlenen konut emekçilerinin, İş Kanunu kapsamına dâhil edilmeleri yönünde ağır talepleri olduğu da belirtiliyor.
Tüm bu düzenlemeler için ILO’nun 189 Sayılı Konut Emekçileri için Beşere Yakışır İş ve 201 Sayılı ILO Tavsiye sonucu’ndaki yol ve formların benimsenerek kullanılması konut personellerinin beşere yakışır işlere erişimleri için birincil bir öge olarak vurgulanıyor.
Rapor, 17 Haziran 2021 tarihinde işçi-işveren örgütleri ve kamu kurumları temsilcilerinin iştirakiyle gerçekleşen çevrim içi aktiflikte kamuoyuyla paylaşıldı.
Dr. Ceyhun Güler tarafınca hazırlanan “Ev İşçiliğinin Türkiye’deki Görünümü: Kapsam, Boyut ve Sorunlar” Raporu mesken personellerinin mevcut sosyo-ekonomik ve hukukî durumunu ve problemlerini iş sıhhati ve güvenliği, çalışma kaideleri, istihdam edilme biçimleri, sendikal haklar ve örgütlenme, kontrol ve teftiş bağlamında tahlil ederek, konut emekçilerinin beşere yakışır çalışma şartlarında çalışmalarına ve mevcut sıkıntıların tahliline yönelik siyaset tekliflerinde bulunuyor.
TÜİK bilgilerine göre Türkiye’de konut işçierinin yüzde 90’ından fazlası bayanlardan oluşuyor ve konut işiçilerini örgütleyen sendikaların verdiği bilgilere nazaran Türkiye’de bir milyonun üzerinde mesken emekçisi var.
Yüzde 90’ı kayıtdışı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine ve Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK) istatistiklerine nazaran Türkiye’deki mesken emekçilerinin en az yüzde 70’inin faal bir toplumsal muhafazadan mahrum olduğunu tabir eden rapora göre bu oran konut çalışanlarını örgütleyen sendikaların varsayımları dikkate alındığında yüzde 90’ın üzerine çıkıyor.
Rapor, Türkiye’de mesken çalışanlarının sigortalı çalışmalarının sağlanmasına yönelik 2015 yılında yapılan düzenlemelerin değerli bir adım olduğuna işaret etmekle birlikte konut personellerinin daha faal bir toplumsal müdafaa sistemine dahil edilmesinin gerekliliğini vurguluyor.
Rapora bakılırsa konut personelliği alanındaki en değerli meselelerden birisi Türkiye’deki mesken çalışanlarının, iş kanunu da dahil olmak üzere istihdam ilgilerini düzenleyen temel kanunların kapsamı haricinde olmaları ve konut personellerinin iş tarifleri ile yapacakları işin kapsamının belirlenmesine yönelik yasal düzenlemenin olmaması. Bu durum, hak ve yükümlülükleri Türk Borçlar Kanunu ile tanımlanan mesken emekçileri için belirsizlik yaratıyor ve iş yüklerini ağırlaştırabiliyor.
Kayıtlı istihdam teşvik edilmeli
Konut personellerinin teminatsız, aşikâr bir mesai saatinin olmadığı, iş tariflerinin meçhul olduğu, müsaade haklarından mahrum, fiyat standartlarının ve garantisinin olmadığı, iş sıhhati ve güvenliğine ait standartların belirlenmediği bir ortamda ağır çalışma şartları altında çalışmak zorunda kaldıklarını belirten rapor bu bağlamda daha faal ve kapsayıcı yasal düzenlemelerin yapılarak mesken emekçilerinin kayıtlı istihdamının teşvik edilmesinin konut personellerinin çalışma haklarından ve standartlarından yararlanmalarına katkıda bulunacağına dikkat çekiyor.
Mesken emekçilerinin karşı karşıya kaldıkları iş sıhhati ve güvenliği sorunlarının bir birçoklarının önlenebilir olduğunu vurgulayan raporda bu hususa dair gerekli tedbirlerin alınmaması ve kâfi şuur seviyesinin oluşturulmaması niçiniyle mesken emekçilerinin iş kazaları ile karşılaştığı yahut yapılan işle ilgili çeşitli hastalıklara maruz kaldığı tabir ediliyor.
Bunun haricinde patronun emekçiye karşı uyguladığı makûs muamele, şiddet ve taciz de raporda dikkat çeken öbür meseleler olarak belirtilirken mesken emekçilerinin ekseriyetle özel hanelerde ve izole biçimde çalışmalarının bu durumun sebeplerden birisi olarak tabir ediliyor.
Rapora göre şiddet, yiyecek yoksunluğu, ruhsal baskı, haksız yere suçlama, anlayışsızlık, küçümseme ve mahpus dâhil olmak üzere cinsel, ruhsal ve fizikî istismar konut personellerinin karşılaştığı en ağır problemler içinde yer alıyor.
Pandemi durumu daha da kötüleştirdi
Rapor, mesken personellerinin sendikal hak ve özgürlüklerden faal bir biçimde yararlanamadığını zira bunu sağlayacak faal bir sistemin olmadığı tespitinde de bulunuyor.
Rapora nazaran, mesken işlerinin kendine has yapısı ve işyerlerinin özel hanelerden oluşması, konut emekçilerinin birçoklarının çalışma hayatına ait yasal düzenlemelerde kapsam dışı sayılmaları, sistemsiz ve süreksiz çalışma, işyerinde çalışan konut çalışanı sayısının az olması üzere niçinler de örgütlenmeyi güçleştiren ögeler içinde.
Raporun öne çıkarttığı öteki bulgulardan biri ise global salgının, birden fazla kayıt dışı çalışan konut personellerinin sorularını bu vakitte daha fazlaca derinleştirdiği. bu vakitte mesken personellerinin birden fazla işlerini kaybetti, iş garantisinden mahrum olmaları niçiniyle ise gelir kaybı yaşadı ve beraberinde gelir kayıplarıyla irtibatlı olarak barınma, beslenme, sıhhat üzere temel haklara erişimde kuvvetlik çekti.
Rapora bakılırsa ev işçileri bu vakitte toplumsal muhafaza tedbirlerinden ve sağlanan dayanaklardan faydalanamadı. Salgın periyodunda çalışmaya devam eden mesken emekçilerinin ise iş yükleri ve çalışma müddetleri arttı, bilhassa yatılı çalışan personeller uzun müddet müsaadesiz çalışmak zorunda kaldı. Bunun yanında çalışmaya devam eden mesken çalışanlarının hastalığa/virüse yakalanma riskleri de arttı.
Global salgın devrinde hem çalışma hayatında tıpkı vakitte aile/ev içerisinde konut çalışanlarının maruz kaldıkları şiddet de arttı. Konut çalışanları çalışma hayatında en çok ekonomik şiddetin arttığını, aile/ev içerisinde ise en çok ruhsal şiddetin arttığını belirtti.
Tüm bu meseleler ışığında bir dizi tahlil teklifinde bulunan ILO raporu, bilhassa konut personellerinin büyük çoğunluğunun kayıt dışı istihdam edilmesi niçiniyle, kayıtlı istihdamın artırılması maksadıyla faal bir toplumsal muhafaza sisteminin ve kayıtlılık/sigorta sisteminin oluşturulması gerektiğini vurgulayarak ayrıyeten meselelerin boyutunun tespit edilmesi ve tahlil tekliflerinin geliştirilmesi açısından konut personellerinin sayılarının net olarak belirlenmesinin elzem olduğuna dikkat çekiyor.
Rapor ayrıyeten, konut personellerinin özgün çalışma şartlarını ve muhtaçlıklarını dikkate alan özel yasal düzenlemelerin yapılması davetinde bulunarak konut çalışanlarının standart çalışma şartlarına ve haklarına sahip olması, beşere yakışır şartlarda çalışabilmesi emeliyle personel ve patron taraflarıyla mutabık kalınarak hazırlanacak ve devlet tarafınca desteklenecek standart iş kontratlarının hayata geçirilmesinin kıymetli olduğuna vurgu yapıyor. bu biçimdece iş tariflerinin daha bariz olabileceği belirtiliyor.
Mesken çalışanlarının taleplerine de yer veren raporda, konut emekçilerinin başka emekçilerle birebir statüde sayılabilmeleri, başka tüm emekçilerle birebir haklardan yararlanabilmeleri ve alandaki kayıt dışılığın önlenmesi için Türk Borçlar Kanunu kapsamında hak ve yükümlülükleri düzenlenen konut emekçilerinin, İş Kanunu kapsamına dâhil edilmeleri yönünde ağır talepleri olduğu da belirtiliyor.
Tüm bu düzenlemeler için ILO’nun 189 Sayılı Konut Emekçileri için Beşere Yakışır İş ve 201 Sayılı ILO Tavsiye sonucu’ndaki yol ve formların benimsenerek kullanılması konut personellerinin beşere yakışır işlere erişimleri için birincil bir öge olarak vurgulanıyor.