Beykozlu
New member
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Doruğu öncesi Atatürk Havalimanı’nda düzenlediği basın toplantısında, “Merkez Bankası rezervlerimiz 100 milyar dolar düzeyine ulaştı” dedi. Ekonomistler ise bu tespite karşı çıktı.
Ekonomist Mahfi Eğilmez Twitter hesabından, “28 Mayıs 2021 prestijiyle TCMB’nin brüt rezervleri 93,7 milyar dolar, net rezervleri 13,6 milyar dolar, swap hariç net rezervleri eksi 56 milyar dolardır” dedi.
Pekala rezerv nedir, niye farklı rezerv hesaplamaları var?
Memleketler arası rezervlerin ne olduğuna dair bir kelamlık hazırladık.
Milletlerarası rezerv nedir?
TCMB’nin (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) tarifine nazaran memleketler arası rezervler; ülkelerin para otoriteleri tarafınca denetim edilen, kullanıma hazır, birbirlerine çevrilebilme özelliği bulunan ve memleketler arası ödeme aracı olarak kabul edilen varlıklar.
Memleketler arası rezerv olarak sayılan varlıklar şunlar:
TCMB’ye nazaran döviz rezervlerinin düzeyi, bilhassa gelişmekte olan ülke ekonomilerinde şu açılardan kıymetli:
Merkez Bankası, aşağıdaki gayeler doğrultusunda rezervleri gizli tutuyor:
Merkez Bankası, rezervlerin idaresinde ülke menfaatine öncelik verdiğini aktarıyor. Bu hedefle, memleketler arası rezervleri, anaparanın korunması ve gerekli likiditenin sağlanması için düşük riske sahip yatırım araçlarında pahalandırıyor.
Merkez Bankası, rezerv idaresi sırasında karşılaşılabilecek risklerin belirlenmesi, kıymetlendirilmesi ve kabul edilebilir hudutlar ortasında tutulabilmesi için risk idare stratejisi uyguluyor. Ayrıyeten elindeki rezervlerin düzeyini, sistemli aralıklarla internet sitesinde yayımlıyor.
TCMB hangi rezerv hesaplamalarını açıklıyor?
TCMB, her hafta deklare ettiğı Haftalık Para ve Banka İstatistikleri’nde toplam döviz rezervlerini ve brüt döviz rezervlerini açıklarken net döviz rezervlerine dair dataları ayrıyeten yayımlamıyor.
Brüt ve net döviz rezervi nedir?
Ekonomist Mahfi Eğilmez, brüt ve net döviz rezervi içindeki farkı şöyle açıklıyor:
Merkez Bankası, döviz rezervlerinin tamamının sahibi değil.
TCMB’nin rezervlerinin bir kısmı bankaların Merkez Bankası’nda tutmak zorunda olduğu mecburî karşılıklardan oluşuyor
Bunları bir çeşit emanet döviz olarak görmek mümkün.
TCMB’nin son senelerda rezerv opsiyon düzeneği aracılığıyla, TL mevduatlar karşılığında alması gereken mecburî karşılıkları dövizle yatırma esnekliği tanımasıyla bu döviz rezervlerindeki emanet fiyatta artış oldu.
Döviz rezervlerinin bir kısmının emanet olması niçiniyle Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin toplamı brüt döviz rezervlerini gösteriyor.
Merkez Bankası’nda emanet olarak duran ölçüler düşüldüğünde net döviz rezervine ulaşılıyor.
Net döviz rezervi nasıl hesaplanıyor?
Net döviz rezervi, TCMB bilgilerinde faal kısımda yer alan dış varlıklardan, pasif kısımda bulunan toplam döviz yükümlülüklerini çıkardıktan daha sonra elde edilen sayının o günün kuruna bölünmesiyle hesaplanıyor.
Formül şöyle:
Net Rezerv = (Dış Varlıklar – toplam döviz yükümlülükleri) / Dolar-TL kuru
Swap hariç net rezerv ne demek?
Ekonomist Eğilmez’e göre net rezerv ölçüsü, swap süreçleriyle elde edilmiş (emanet) dövizleri de kapsadığı için bu sayı tam olarak net rezervi tabir etmiyor.
Bu yüzden net döviz rezervini emanet dövizleri çıkararak gorebilmek için bu ölçüden swap karşılığı elde edilmiş döviz meblağını düşmek gerekiyor.
Swap hariç net rezerv ise şöyle hesaplanabiliyor:
Swap hariç net rezerv = Net rezerv – Swap süreçleri toplamı
Net döviz rezervi niye kıymetli ve bu bilgi niye tartışma yaratıyor?
Türkiye’nin net döviz rezervlerinin eksiye düştüğüne dair hesaplamalar, son bir yıldır tartışma yaratan bir bahis.
Döviz rezervleri bir ülkenin dış borç ödemesinde elini rahatlatırken, gerekmesi halinde harcayabileceği bir kaynak olması açısından değer taşıyor.
Ekonomistler, piyasada genel kural olarak net rezervlerin üç aylık ithalatı karşılayacak ölçüde olmasının beklendiğini belirtiyor.
Türkiye’nin döviz rezervlerinin gelinen mevcut durumda bu ölçünün altına düştüğü öne sürülüyor.
İktisadın yavaşlaması durumunda TCMB’nin elindeki rezervleri borç ödemesinde tampon olarak kullanımı gerekebilir; net rezervlerin eksiye düşmesi ise bu hususta elinin güçlü olmamasına niye oluyor.
Buna göre Nisan 2003’ten bu yana net döviz rezervleri bu kadar düşük bir seviyeye hiç inmedi.
Yalçın Karatepe: Net rezervler değerli, Merkez Bankası’nın piyasaya müdahale imkanı azaldı
Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yalçın Karatepe BBC Türkçe‘ye yaptığı açıklamada, net rezervlerin, döviz kurlarındaki ani artışlar üzere karşılaşılabilecek iç ve dış şokların yarattığı aksilikleri gidermek için değerli olduğunu söylemiş oldu.
Rezervlerin bir öteki fonksiyonu de milletlerarası finans etraflarının ülkeye olan itimadını yüksek düzeyde tutmak.
Prof. Karatepe kâfi net rezerve sahip olmayan Merkez Bankası’nın, piyasaya müdahale imkanının azaldığını vurguladı.
Öte yandan IMF bilgilerine bakılırsa Çin, Japonya, İsviçre, Rusya ve Suudi Arabistan üzere ülkeler rezervlerini yüksek tutma siyaseti yürüterek bu durumu milletlerarası yükümlülüklerine karşı bir garanti olarak gösteriyor.
Milletlerarası döviz rezervleri dolar, euro, yen ve sterlin üzerinden hesaplandığı için bu para ünitelerini kullanan Almanya, Fransa, İngiltere ve ABD üzere ülkeler ise rezervlerini o kadar da yüksek tutmaya çalışmıyor.
Ekonomist Mahfi Eğilmez Twitter hesabından, “28 Mayıs 2021 prestijiyle TCMB’nin brüt rezervleri 93,7 milyar dolar, net rezervleri 13,6 milyar dolar, swap hariç net rezervleri eksi 56 milyar dolardır” dedi.
Pekala rezerv nedir, niye farklı rezerv hesaplamaları var?
Memleketler arası rezervlerin ne olduğuna dair bir kelamlık hazırladık.
Milletlerarası rezerv nedir?
TCMB’nin (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) tarifine nazaran memleketler arası rezervler; ülkelerin para otoriteleri tarafınca denetim edilen, kullanıma hazır, birbirlerine çevrilebilme özelliği bulunan ve memleketler arası ödeme aracı olarak kabul edilen varlıklar.
Memleketler arası rezerv olarak sayılan varlıklar şunlar:
- Konvertibl (birbirlerine dönüştürülebilir) döviz varlıkları (euro, ABD doları, İngiliz sterlini vb.)
- Milletlerarası standartta altın
- Özel Çekme Hakları
- Milletlerarası Para Fonu (IMF) Rezerv Durumu
TCMB’ye nazaran döviz rezervlerinin düzeyi, bilhassa gelişmekte olan ülke ekonomilerinde şu açılardan kıymetli:
- Karşılaşılabilecek iç ve dış şokların yarattığı aksiliklerin giderilmesi
- Dış borç servisinin sistemli olarak gerçekleştirilmesi
- Memleketler arası finans etrafları ile piyasalarda, ülkeye duyulan inancın artması
Merkez Bankası, aşağıdaki gayeler doğrultusunda rezervleri gizli tutuyor:
- Para ve kur siyasetlerine olan inancı sağlamak ve bu siyasetleri desteklemek
- Hazine’nin yabancı para iç ve dış borç ödemelerini gerçekleştirmek için gerekli olan dövizi hazır bulundurmak
- Ekonomiyi yurt içi yahut yurt haricinde oluşabilecek ani finansal değişimlere karşı sağlam hâle getirmek
- Memleketler arası piyasalarda iktisada duyulan itimadı artırmak
Merkez Bankası, rezervlerin idaresinde ülke menfaatine öncelik verdiğini aktarıyor. Bu hedefle, memleketler arası rezervleri, anaparanın korunması ve gerekli likiditenin sağlanması için düşük riske sahip yatırım araçlarında pahalandırıyor.
Merkez Bankası, rezerv idaresi sırasında karşılaşılabilecek risklerin belirlenmesi, kıymetlendirilmesi ve kabul edilebilir hudutlar ortasında tutulabilmesi için risk idare stratejisi uyguluyor. Ayrıyeten elindeki rezervlerin düzeyini, sistemli aralıklarla internet sitesinde yayımlıyor.
TCMB hangi rezerv hesaplamalarını açıklıyor?
TCMB, her hafta deklare ettiğı Haftalık Para ve Banka İstatistikleri’nde toplam döviz rezervlerini ve brüt döviz rezervlerini açıklarken net döviz rezervlerine dair dataları ayrıyeten yayımlamıyor.
Brüt ve net döviz rezervi nedir?
Ekonomist Mahfi Eğilmez, brüt ve net döviz rezervi içindeki farkı şöyle açıklıyor:
Merkez Bankası, döviz rezervlerinin tamamının sahibi değil.
TCMB’nin rezervlerinin bir kısmı bankaların Merkez Bankası’nda tutmak zorunda olduğu mecburî karşılıklardan oluşuyor
Bunları bir çeşit emanet döviz olarak görmek mümkün.
TCMB’nin son senelerda rezerv opsiyon düzeneği aracılığıyla, TL mevduatlar karşılığında alması gereken mecburî karşılıkları dövizle yatırma esnekliği tanımasıyla bu döviz rezervlerindeki emanet fiyatta artış oldu.
Döviz rezervlerinin bir kısmının emanet olması niçiniyle Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin toplamı brüt döviz rezervlerini gösteriyor.
Merkez Bankası’nda emanet olarak duran ölçüler düşüldüğünde net döviz rezervine ulaşılıyor.
Net döviz rezervi nasıl hesaplanıyor?
Net döviz rezervi, TCMB bilgilerinde faal kısımda yer alan dış varlıklardan, pasif kısımda bulunan toplam döviz yükümlülüklerini çıkardıktan daha sonra elde edilen sayının o günün kuruna bölünmesiyle hesaplanıyor.
Formül şöyle:
Net Rezerv = (Dış Varlıklar – toplam döviz yükümlülükleri) / Dolar-TL kuru
Swap hariç net rezerv ne demek?
Ekonomist Eğilmez’e göre net rezerv ölçüsü, swap süreçleriyle elde edilmiş (emanet) dövizleri de kapsadığı için bu sayı tam olarak net rezervi tabir etmiyor.
Bu yüzden net döviz rezervini emanet dövizleri çıkararak gorebilmek için bu ölçüden swap karşılığı elde edilmiş döviz meblağını düşmek gerekiyor.
Swap hariç net rezerv ise şöyle hesaplanabiliyor:
Swap hariç net rezerv = Net rezerv – Swap süreçleri toplamı
Net döviz rezervi niye kıymetli ve bu bilgi niye tartışma yaratıyor?
Türkiye’nin net döviz rezervlerinin eksiye düştüğüne dair hesaplamalar, son bir yıldır tartışma yaratan bir bahis.
Döviz rezervleri bir ülkenin dış borç ödemesinde elini rahatlatırken, gerekmesi halinde harcayabileceği bir kaynak olması açısından değer taşıyor.
Ekonomistler, piyasada genel kural olarak net rezervlerin üç aylık ithalatı karşılayacak ölçüde olmasının beklendiğini belirtiyor.
Türkiye’nin döviz rezervlerinin gelinen mevcut durumda bu ölçünün altına düştüğü öne sürülüyor.
İktisadın yavaşlaması durumunda TCMB’nin elindeki rezervleri borç ödemesinde tampon olarak kullanımı gerekebilir; net rezervlerin eksiye düşmesi ise bu hususta elinin güçlü olmamasına niye oluyor.
- 2003 daha sonrası en düşük seviyeye inen Merkez Bankası’nın net döviz rezervleri niye kıymetli?
- ‘128 milyar dolar’ tartışması nasıl başladı, Türkiye’nin döviz rezervleri ne durumda?
Buna göre Nisan 2003’ten bu yana net döviz rezervleri bu kadar düşük bir seviyeye hiç inmedi.
Yalçın Karatepe: Net rezervler değerli, Merkez Bankası’nın piyasaya müdahale imkanı azaldı
Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yalçın Karatepe BBC Türkçe‘ye yaptığı açıklamada, net rezervlerin, döviz kurlarındaki ani artışlar üzere karşılaşılabilecek iç ve dış şokların yarattığı aksilikleri gidermek için değerli olduğunu söylemiş oldu.
Rezervlerin bir öteki fonksiyonu de milletlerarası finans etraflarının ülkeye olan itimadını yüksek düzeyde tutmak.
Prof. Karatepe kâfi net rezerve sahip olmayan Merkez Bankası’nın, piyasaya müdahale imkanının azaldığını vurguladı.
Öte yandan IMF bilgilerine bakılırsa Çin, Japonya, İsviçre, Rusya ve Suudi Arabistan üzere ülkeler rezervlerini yüksek tutma siyaseti yürüterek bu durumu milletlerarası yükümlülüklerine karşı bir garanti olarak gösteriyor.
Milletlerarası döviz rezervleri dolar, euro, yen ve sterlin üzerinden hesaplandığı için bu para ünitelerini kullanan Almanya, Fransa, İngiltere ve ABD üzere ülkeler ise rezervlerini o kadar da yüksek tutmaya çalışmıyor.