Normalleşmeyle yaşanan talep artışı global enflasyonu artırıyor

Beykozlu

New member
Tüm dünyayı tesiri altında bırakan Covid-19 salgını mühletince dinginleşen talebin olağanlaşma süreciyle artışa geçmesi, ham unsur fiyatlarındaki yükselişi ve global enflasyon oranlarının artmasını birlikteinde getiriyor.

Birkaç yıldır görülmeyen devasa artışlarla ham husus meblağları, üretim maliyetlerinin büyük çoğunluğunu oluşturduğundan, besin, plastik, demir çelik, metal ve gübre üzere ham husus üreticisi şirketlerin finansmanı üzerinde kıymetli bir yük oluşturuyor

Dünya Bankası’nın haziran ayı raporuna nazaran, Ham husus Fiyat Endeksi, bir yıl öncesine bakılırsa yaklaşık yüzde 18 daha yüksek. Ham unsur meblağlarının, gelecek yıl istikrarlı bir düzeye kavuşmadan evvel, geçen yıla kıyasla bu yıl ortalama yüzde 10 daha yüksek olması bekleniyor.

Ham husus de yaşanan fiyat artışları endüstricinin üretimini yavaşlatması ve eserlerde fiyat artışını birlikteinde getirirken, tüketicinin de bu fiyat artışlarından direkt olarak etkilenmesine niye oluyor.

Plastik dalında ham unsur olarak kullanılan Polivinil Klorid’in (PVC) ton fiyatı geçen yıl mayıs aylarında 700 dolar bandına kadar gerilerken, 2.800 dolar düzeylerine kadar yükseldi. Alçak Yoğunluk Polietilen’nin (AYPE) ton fiyatı geçen yıl mayısta 900 dolar düzeylerinde iken şu an 1.950 dolar düzeylerinde seyrediyor.

Yüksek Yoğunluk Polietilen’in (YYPE) ton fiyatı geçen yıl mayısta 700 dolar düzeylerinde iken şu anda 1.650 dolar düzeylerine ulaştı. Polipropilen’in (PP) ton fiyatı ise geçen yıl mayıs aylarında 800 dolar düzeylerinde iken 1.900 dolar düzeylerine kadar yükseldi.

Çimento bölümünde 2016-2020’de petrokok fiyatları yüzde 175, elektrik meblağları yüzde 127, ithal kömür fiyatları ise yüzde 125 artış gösterdi. Globalde, Çin’in çelik üretimini azaltacağını duyurmasıyla demir cevheri fiyatları ton başına yaklaşık 150 dolar düzeyine geriledi. ÜFE datalarına nazaran 2016-2020 devrinde çimento fiyat endeksi yalnızca yüzde 80 arttı.

Çimento üretiminin maliyetinde yüzde 10’luk bir tesire sahip olan ham unsur fiyatlarında yaşanacak artışın kesimi güç girdileri kadar etkilemeyeceği söz ediliyor. Ağustos ayında petrokok meblağları geçen yılın ağustos ayına göre yüzde 270 artış gösterirken, elektrik ve ithal kömür meblağları sırasıyla yüzde 62 ve yüzde 197 artış gösterdi. Temmuz ayında yerli linyit geçen yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 43 yükseldi.

Çelik bölümünde ham unsur olarak kullanılan hurdanın ton fiyatı ise eylül ayında, bundan evvelki yılın birebir ayına bakılırsa yüzde 46 yükselerek, 434 dolara ulaştı. Fakat navlun fiyatlarındaki yükseliş ile 505 dolar olan ağustos ayı hurdanın ton fiyatının yine geçerli olması ve 2022 yılında da hurdanın ton fiyatının bu düzeylerde gerçekleşmesi öngörülüyor.

Cevherin ton fiyatı ise geçen yılın eylül ayında 150 dolar düzeyindeyken, eylül ayı prestijiyle 110 dolar düzeyine geriledi. Lakin 2021 yılının haziran ayında en yüksek fiyatına ulaşarak, 219 dolara kadar artmıştı.

“Ham husus fiyatlarındaki artışın ana sebebi talepteki büyük oynaklık ve uygulanan kısıtlamalar”

Hususa ait olarak AA muhabirinin sorularını yanıtlayan IHS Markit Başekonomisti Timo Klein, global seviyede hammadde meblağlarında artışın ana niçininin pandemi ile tetiklenen talepteki büyük oynaklık ve bunu denetim altına almak için uygulanan kısıtlamalar olduğunu söylemiş oldu.

Klein, pandeminin epeyce ağır hissedildiği vakit içinderda ekonomik aktivitedeki zarurî düşüşün, bastırılmış tüketici ve yatırımcı talebini ve ekstra harcamayı finanse etmek için gerekli likiditeyi yarattığını lisana getirerek, “Bu durum tedarikçilerin, kısıtlamalar kaldırıldıktan daha sonra 2021’deki talep artışını karşılayabilmelerini zorladı.” dedi.

Hammadde fiyatlarındaki artıştan en hayli etkilenen bölümün araba bölümü olduğunu aktaran Klein, “Zira arabaların elektronik donanımı için yarı iletkenlere yönelik yapısal olarak artan gereksinim, cümbüş sanayisindeki çiplere ve mesken ofis işleri için kullanılan bilgisayar donanımına yönelik artan taleple birleşti. Lakin metaller, ahşap ve kimyasallar üzere öteki biroldukca ham husus, karantinalar sırasında kaybedilen üretimi telafi etme uğraşları niçiniyle yüksek talep görüyor.” sözlerini kullandı.

Klein, kaynaklar için rekabet fiyatlarının arttığını söz ederek, “Başkalarından daha yüksek kar marjına sahip kesimler bu yüksek fiyatları ödemeyi en güzel biçimde karşılayabiliyor. Üretimi artırma yetenekleri kısıtlanmaya devam edemeyen dallar, iş modelleri artık karlı olmadığı için piyasada sıkılmaya devam edecekler.” açıklamasını yaptı.

Tedarik zinciri kesintileri ve buna bağlı fiyat baskılarının bir gecede ortadan kalkmayacağını belirten Klein, “Muhtemelen 2022’nin başına kadar bir biçimde devam edecek. Yüksek ham unsur meblağlarının talep üstündeki azaltıcı tesiri niçiniyle fiyat baskıları kısmen azalacaktır. Bu baskıların uzun periyot sürmesi niçiniyle, 2022’de daha yüksek fiyat artışına bir ölçü yayılma kaçınılmaz görünüyor. Bu, birden fazla ülkede enflasyonun yalnızca 6 ay evvel iddia edilenden daha yüksek olacağı ve bunun kararında ise daha sıkı para siyasetine yol açacağı manasına geliyor.” değerlendirmesinde bulundu.

“2022 yılında ham unsur fiyatlarının kademeli olarak aşağı geleceğini öngörüyoruz”

PAGDER İdare Konseyi Lideri Selçuk Gülsün, geçen yılın son çeyreğinden beri plastik ham husus fiyatlarının çok yüksek seyrettiğini belirterek, bu yüksek fiyat trendinin yaşanmasında süreç boyunca farklı münasebetlerin öne çıktığının altını çizdi.

Gülsün, ham unsur fiyatlarının yükselmesinde birinci devirde plastik hammadde üreticilerinin zorlayıcı sebeplerle üretimlerini durdurması ya da kısmasının tesirli olduğunu, son devirde ise navlun fiyatlarından kaynaklı tesirin daha fazlaca değer kazandığını lisana getirdi.

Kelam konusu durumun plastik dalına özel bir durum olmadığına işaret eden Gülsün, “Tüm dünyada emtia meblağları yükselmiş durumda, Bilhassa pandemiye bağlı olarak dünya iktisadında bölgesel performanslar ortası farkların oluşmuş olması da arz-talep istikrarının yakalanmasını zorlaştıran bir etken olarak önümüzde duruyor.” dedi.

Gülsün, hammadde meblağların önümüzdeki devirde seyri ile ilgili kesin bir öngörüde bulunmanın sıkıntı olduğunu belirterek, “Bu durum yalnızca plastik kesimini değil, bölümümüzün orta girdi sağladığı 30’dan fazla bölümün de maliyetlerinde artışlara sebep olmakta.” diye konuştu.

Bu yılın son çeyreğinde konteyner ıstırabının güçlenerek devam edeceği ve buna bağlı olarak navlun fiyatlarının artacağını vurgulayan Gülsün, “Bu durum ise ülkemiz üzere hammadde tedarikinde büyük oranda ithalata bağımlı ülkeler açısından hammadde meblağlarında sert bir düşüşün yaşanması ihtimalini azaltmaktadır.” tabirlerini kullandı.

Gülsün, kış devrinde ise ABD’nin Meksika Körfezi bölgesinde yaşanacak hava şartlarının hammadde meblağları açısından gösterge niteliğinde olacağının altını çizerek, “Zira bu bölgede yer alan plastik ham husus üreticileri dünya üretiminin değerli bir kısmını gerçekleştiriyor ve 2021 yılı başında bu bölgede yaşanan soğuk hava dalgası meblağların artışında değerli bir tesir oluşturmuştu. Gelecek yıl pandeminin tesirini azaltması ve öngörülmeyen güçlü tabiat olaylarının yaşanmaması halinde ise ham unsur fiyatlarının kademeli olarak aşağı geleceğini öngörüyoruz.” açıklamasını yaptı.

“Evergrande Group’ın borç krizinin piyasaları etkilemesi, metal meblağları için de belirsizliğe yol açtı”

Çelik İhracatçıları Birliği (ÇİB) İdare Şurası Lideri Adnan Aslan da Türk çelik dalının üretimde kullandığı hurda ve cevherinin ithalat yolu ile temin edildiğini belirterek, ham unsur fiyatlarında yaşanan değişimin bölümü direkt etkilediğini tabir etti.

Aslan, pandemi niçiniyle geçen yılın ikinci çeyreğinde çelik dalında önemli bir daralma yaşandığını anımsatarak, “Bilhassa büyük çelik üreticileri bu süreçte üretimlerini kısmak zorunda kaldı. Lakin dördüncü çeyrek prestijiyle talep yine geri geldi fakat çelik üretiminde kullanılan ham unsur fiyatlarında ise artış yaşandı. O denli ki bu yılın ocak ayına gelindiğinde hurda ve cevher üzere esas sıvı çelik üretim girdilerinin meblağları bundan evvelki yılın başlarındaki meblağların neredeyse iki katına yaklaştı.” sözlerini kullandı.

Dünyanın en büyük çelik üreticisi Çin’de hükümetin çelik bölümüne geçen yıl daha fazla üretim yapılmaması istikametinde bir talimatta bulunduğunu söz eden Aslan, “Temmuz ayından bu yana Çin’deki çelik üretiminde önemli bir düşüş yaşandı. Bu da cevher fiyatlarında aşağı istikamette bir harekete sebep oldu. birebir vakitte Çinli emlak devi Evergrande Group’un borç krizinin piyasaları etkilemesi, metal fiyatları için de belirsizliğe yol açtı.” halinde konuştu.

Aslan, “Her ne kadar cevher meblağlarında kısa vadede düşüş yaşansa da çelik üretiminin kıymetli bir girdisi olan koklaşabilir taş kömürü fiyatı eylül ayında, geçen yılın birebir ayına kıyasla yüzde 268 artarak 116 dolardan, 427 dolara yükseldi.” dedi.

Dal olarak temel badirelerinin, çelik üretim maliyetlerimizi direkt etkileyen elektrik ve doğal gaz üzere girdilerin fiyatlarındaki artışlar olduğunu aktaran Aslan, “Üretim maliyetlerimizi direkt etkileyen hurda ve cevher üzere ham unsurların yanı sıra elektrik ve doğal gazdaki gelişmeleri yakından takip etmeye devam edeceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.

“Çimento üretiminde ham hususun üretim maliyetlerine tesiri yüzde 10 civarında”

TürkÇimento Lideri Fatih Büyüklük ise çimento kesiminde kullanılan ana ham unsurların kalker, marn ve kilden oluştuğunu belirterek, katkılı çimento üretiminde ise bu ham unsurlara ek olarak tras ve kalker doğal mineral katkıların kullanıldığını tabir etti.

Büyüklük, ham unsurlarda geçen yılki ocak başı satış fiyatlarında bir değişiklik olmadığını belirterek, ocaktan fabrikaya taşıma maliyetlerindeki artışın yakıtta yaşanan artışa bağlı olduğunu lisana getirdi.

Alçıtaşı, demir cevheri, boksit ve mineral katkı olarak kullanılan öbür endüstriyel atık yahut yan eserler ise yerli tedarikçilerden alındığını aktaran Büyüklük, “Çimento üretiminde ham hususun üretim maliyetlerine tesiri yüzde 10 civarındadır. ötürüsıyla ham unsur meblağlarında yaşanacak artışın kesimimizi güç girdileri kadar etkilemesi mümkün değildir. Çimento maliyetinin yaklaşık yüzde 80’ini döviz bazlı olan yakıt ve elektrik maliyetleri oluşturmaktadır.” dedi.

Büyüklük, bölümün yakıt tedarikinde ithalata olan bağımlılığının da çok yüksek olduğunu aktararak, “Çimento dalı birincil yakıt gereksiniminin yüzde 90’dan fazlasını petrokok ve ithal kömürden karşılanmaktadır. Üretimde ağır olarak kullanılan fosil yakıtların nerdeyse tamamının ithal edilmekte olup, dövize endekslidir. Tüm bu gelişmelere karşın bölüm, çimento fiyatlarını maliyet artışının fazlaca daha altında bir noktada tutma fedakârlığını göstermiştir. bu vakitte çimento fiyatlarındaki artış, maliyet artışlarının hayli daha altında kalmıştır.” tabirlerini kullandı. (AA)