Beykozlu
New member
Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mustafa Özer, “Üretim yapmadan üç yılda yüzde 5 büyüme mümkün değil. TÜİK ne yazık ki bilhassa deklare ettiğı büyüme, enflasyon ve işsizlik oranları üzere bilgilerle toplumun her kesitinde inanç erozyonuna uğrayan bir kurum haline getirilmiştir” niyetini lisana getirdi.
Özer, Cumhuriyet Gazetesi’nden Şehriban Kılıç’a açıklamalarda bulundu. Özer orta vadeli programda (OVP) 2021 yılı dolar kuru 8.30 TL iddia edilirken enflasyonun yüzde 16.2 olmasını beklemenin saflık olacağı yorumunu yaptı. Üretici fiyat endeksindeki artışların süreklilik kazandığını, bunun bir süre daha sonra vatandaşa artırım olarak yansıyacağını ve toplumdaki fakirleşmenin hızlanacağını vurguladı. “Gördüğüm en büyük risk, Merkez Bankası’na faiz oranlarını düşürme istikametinde yapılacak siyasi baskılar ile onun tetikleyeceği kur şoklarıdır” diyen Özer açıklamalarına şöyleki devam etti:
”Fakirleştirici hatta gelir dağılımını daha bozucu tesiri olan bir büyüme”
-2022-2024 devrini kapsayan OVP yayımlandı. Nasıl değerlendiriyorsunuz?
”Üretim yapmadan üç yılda yüzde 5-5.5 büyüme mümkün değil. aslına bakarsan geçmiş periyot büyümelerine de baktığınızda mehter grubu üzereydik, bir ileri iki geri gitmişiz. 2021 yılı dolar kuru 8.30 TL iddia edilirken enflasyonun yüzde 16.2 olmasını beklemek saflık olur. Bu büsbütün piyasa beklentilerini yönlendirmeye dönük ve mümkün bir seçime gerçek piyasa beklentilerini olumluya çevirmeye dair yeterli bir gereç olarak kalacak.”
”Faiz indirilsin’ baskısı büyük risk”
Yılsonu, büyüme, işsizlik, enflasyon, faiz, kur öngörüleriniz nelerdir? Bu alanlarda ne çeşit riskler görüyorsunuz?
”Büyüme konusunda beklentim, yüzde 8 ile yüzde 9 içinde bir orandır. Gerçek işsizlik oranının yüzde 20’lerin üzerinde kalacağını düşünüyorum. Enflasyon beklentim ise en az yüzde 17. Kur ise ABD doları 8.50’nin üzerinde, Avro ise 10.30’un üzerinde olacaktır. Gördüğüm en büyük risk, Merkez Bankası’ına faiz oranları tarafında düşürme istikametinde yapılacak siyasi baskılar ile onun tetikleyeceği kur şoklarıdır. Zira Türkiye’de kur değişmelerinin enflasyona geçişinde bir asimetri vardır. TL bedel kayıpları kısa vakitte ve kıymetli ölçüde fiyatlara yansırken, TL’nin kıymet kazanması emsal tesirleri yaratmamaktadır. Ayrıyeten, daha fazla büyümek için daha fazla ithalat ve daha fazla dış kaynağa ihtiyaç olduğu için, cari açıkta da, beklentilerin tersine, yılın ikinci yarısında artış beklemekteyim. Kaldı ki, turizm gelirlerini de beklenen kadar olamayacağı tarafında kuvvetli ispatlar var. Bu da bu değişkenlerle ilgili beklentileri değiştirecek bir gelişmedir.
Ayrıyeten, erken seçim mümkünlüğü ile bir daha iç kredileri, bilhassa tüketici kredileri, artırmaya yönelik teşvikler de bir öteki kıymetli risk kaynağı oluşturmaktadır. Bunlara bir de dünya ölçeğinde artan güç ve emtia fiyatlarındaki artışlarla, aksayan tedarik zincirlerini ve hala önlenemeyen pandemiyi de eklemek gerekir. ABD Merkez Bankası, Fed’in varlık alımlarını azaltma sonucu ile bir arada azalacak memleketler arası fon akımları ve 2008 krizi ile başlayan kapitalist sistemde çözülemeyen hegemonya sorunu (ABD ve Çin hegemonya mücadelesi) ve küreselleşme devrinin yarattığı dış ticaret artışları ile oluşan düşük enflasyon periyodunun sona ermesi, bizim için kıymetli bir risk deposudur. ”
”Kurda kalıcı düşüş olacağını düşünmüyorum”
Kurda bir düşüş kelam konusu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da faizin indirilmesi konusunda telkinleri var. Yakın vadede bir faiz indirimi olur mu?
”Türkiye’de kurun istikametini kısa vadede daha hayli, sermaye giriş ve çıkışları tesirler. Bu niçinle kurda kalıcı bir düşü olacağını zannetmiyorum.
Ben yakın bir müddetde bir faiz indirimi de görmüyorum. Lakin, ekim ve kasım aylarında baz tesiri niçiniyle enflasyonda azda olsa bir düşme eğilimi olabilecektir. Ayrıyeten, her ne kadar, Ağustos ayı enflasyon sayıları (TÜFE), siyaset faiz oranının (yüzde 19) üzerinde olsa da, para siyasetinin aktifliği açısından izlenen çekirdek enflasyon oranları (B: 18,46 ve C: 16,76) oranları siyaset faiz oranından düşük gerçekleşmiştir. Bu niçinle Merkez Bankası Eylül ayı toplantısında faiz artışına gitmeyebilir. Hele bu ortamda yapılacak bir faiz indiriminin, TL’de kaçışı hızlandırıp dövize olan talebi ve kuru artıracağına inanmaktayım.”
”En büyük sorun işsizlik”
Yurttaşı ve ekonomiyi nasıl günler bekliyor?
”İleriki devirlerin en değerli sorunu, artan işsizlik, hayat pahalılığı ve giderek daha da yaygınlaşacak ve artan yoksulluk olacaktır. Hem Türkiye genelinde hem kentler tıpkı vakitte bölgeler bazında derinleşen gelir dağılımındaki eşitsizlik artışları ve bunun yaratacağı iktisadi, toplumsal ve toplumsal meseleler yeni periyoda damgasını vuracaktır. Aile reisinin işini kaybetmesi ile o ailede ortaya çıkacak gelir kayıpları ve gelecek konusundaki belirsizlik aile içerisinde çeşitli çatışmalar ve travmalara niye olabilecektir. İşsiz kalan çeşitli ruhsal meselelerle karşılaşabilir. Bu bireylerin hata sürece potansiyelinde artış olabilir.
İktisat ise çift haneli enflasyon, işsizlik ve faizin yanında azalan büyüme oranları, artan dış açık, kırılganlık ve yükselen ülke risk primiyle anılır hale gelecektir.”
”TÜİK ne yazık ki deklare ettiğı büyüme, enflasyon ve işsizlik oranları üzere bilgilerle itimat erozyonuna uğrayan bir kurum haline geldi”
-Uzun vakittir TÜİK bilgilerine prestij yok. İşsizlik dataları beklentinin fazlaca altında açıklanıyor. Kısa çalışma ödeneği ve işten çıkartma yasakları da bitti. İşsizliğin yaratacağı sıkıntılar konusunda ne diyeceksiniz?
”Bilindiği üzere, devletin resmi bilgi kaynağı denilince aklımıza çabucak TÜİK gelir. Toplumun her kesiti enflasyondan tutunda büyüme, ulusal gelir, işsizlik, çeşitli kesimlere ait dataları ve endeksler hakkındaki ayrıntıları TÜİK’ten elde eder. Başta para siyaseti olmak üzere pek fazlaca siyaset uygulaması ve karar ile yasal düzenlemelere bu bilgiler destek oluşturur.
Ancak gelin görün ki, devletin bu kıymetli kurumunun son vakit içinderda önemli bir inandırıcılık ve güvenirlilik sorunu var. Toplumda en muteber kaynaklarından birisi olması gereken TÜİK ne yazık ki bilhassa deklare ettiğı büyüme, enflasyon ve işsizlik oranları üzere bilgilerle toplumun her kesitinde itimat erozyonuna uğrayan bir kurum haline getirilmiştir.
İşsizlik konusu da bunların başında gelmektedir. TÜİK’in deklare ettiğı mayıs ve haziran sayılarına rakamlarına nazaran, mesela, nüfus artmakta, istihdam azalmasına karşın göre istihdam bir ayda işsiz sayısı da 224 azalmış gözükmektedir. Bu sayıların mantıklı bir iktisadi ve toplumsal açıklaması olmadığı üzere bunu mevsimlik etkilerke açıklamakta mümkün olmaktadır. Bu işin birazcık teknik kısmı. İşini bir de işini kaybeden, ailesi ve içerisinde yaşadığı toplum açısından hayli kıymetli tesirleri var. Aile resinin işini kaybetmesi ile o ailede ortaya çıkacak gelir kayıpları ve gelecek konusundaki belirsizlik aile içerisinde çeşitli çatışmalar ve travmalara niye olabilecektir. İşsiz kalan çeşitli ruhsal sıkıntılarla karşılaşabilir. Bu şahısların kabahat sürece potansiyelinde artış olabilir. İşsizliğin yarattığı toplumsal sıkıntılarla toplum bir süre daha sonra yüzleşmek zorunda kalır.”
Özer, Cumhuriyet Gazetesi’nden Şehriban Kılıç’a açıklamalarda bulundu. Özer orta vadeli programda (OVP) 2021 yılı dolar kuru 8.30 TL iddia edilirken enflasyonun yüzde 16.2 olmasını beklemenin saflık olacağı yorumunu yaptı. Üretici fiyat endeksindeki artışların süreklilik kazandığını, bunun bir süre daha sonra vatandaşa artırım olarak yansıyacağını ve toplumdaki fakirleşmenin hızlanacağını vurguladı. “Gördüğüm en büyük risk, Merkez Bankası’na faiz oranlarını düşürme istikametinde yapılacak siyasi baskılar ile onun tetikleyeceği kur şoklarıdır” diyen Özer açıklamalarına şöyleki devam etti:
”Fakirleştirici hatta gelir dağılımını daha bozucu tesiri olan bir büyüme”
-2022-2024 devrini kapsayan OVP yayımlandı. Nasıl değerlendiriyorsunuz?
”Üretim yapmadan üç yılda yüzde 5-5.5 büyüme mümkün değil. aslına bakarsan geçmiş periyot büyümelerine de baktığınızda mehter grubu üzereydik, bir ileri iki geri gitmişiz. 2021 yılı dolar kuru 8.30 TL iddia edilirken enflasyonun yüzde 16.2 olmasını beklemek saflık olur. Bu büsbütün piyasa beklentilerini yönlendirmeye dönük ve mümkün bir seçime gerçek piyasa beklentilerini olumluya çevirmeye dair yeterli bir gereç olarak kalacak.”
”Faiz indirilsin’ baskısı büyük risk”
Yılsonu, büyüme, işsizlik, enflasyon, faiz, kur öngörüleriniz nelerdir? Bu alanlarda ne çeşit riskler görüyorsunuz?
”Büyüme konusunda beklentim, yüzde 8 ile yüzde 9 içinde bir orandır. Gerçek işsizlik oranının yüzde 20’lerin üzerinde kalacağını düşünüyorum. Enflasyon beklentim ise en az yüzde 17. Kur ise ABD doları 8.50’nin üzerinde, Avro ise 10.30’un üzerinde olacaktır. Gördüğüm en büyük risk, Merkez Bankası’ına faiz oranları tarafında düşürme istikametinde yapılacak siyasi baskılar ile onun tetikleyeceği kur şoklarıdır. Zira Türkiye’de kur değişmelerinin enflasyona geçişinde bir asimetri vardır. TL bedel kayıpları kısa vakitte ve kıymetli ölçüde fiyatlara yansırken, TL’nin kıymet kazanması emsal tesirleri yaratmamaktadır. Ayrıyeten, daha fazla büyümek için daha fazla ithalat ve daha fazla dış kaynağa ihtiyaç olduğu için, cari açıkta da, beklentilerin tersine, yılın ikinci yarısında artış beklemekteyim. Kaldı ki, turizm gelirlerini de beklenen kadar olamayacağı tarafında kuvvetli ispatlar var. Bu da bu değişkenlerle ilgili beklentileri değiştirecek bir gelişmedir.
Ayrıyeten, erken seçim mümkünlüğü ile bir daha iç kredileri, bilhassa tüketici kredileri, artırmaya yönelik teşvikler de bir öteki kıymetli risk kaynağı oluşturmaktadır. Bunlara bir de dünya ölçeğinde artan güç ve emtia fiyatlarındaki artışlarla, aksayan tedarik zincirlerini ve hala önlenemeyen pandemiyi de eklemek gerekir. ABD Merkez Bankası, Fed’in varlık alımlarını azaltma sonucu ile bir arada azalacak memleketler arası fon akımları ve 2008 krizi ile başlayan kapitalist sistemde çözülemeyen hegemonya sorunu (ABD ve Çin hegemonya mücadelesi) ve küreselleşme devrinin yarattığı dış ticaret artışları ile oluşan düşük enflasyon periyodunun sona ermesi, bizim için kıymetli bir risk deposudur. ”
”Kurda kalıcı düşüş olacağını düşünmüyorum”
Kurda bir düşüş kelam konusu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da faizin indirilmesi konusunda telkinleri var. Yakın vadede bir faiz indirimi olur mu?
”Türkiye’de kurun istikametini kısa vadede daha hayli, sermaye giriş ve çıkışları tesirler. Bu niçinle kurda kalıcı bir düşü olacağını zannetmiyorum.
Ben yakın bir müddetde bir faiz indirimi de görmüyorum. Lakin, ekim ve kasım aylarında baz tesiri niçiniyle enflasyonda azda olsa bir düşme eğilimi olabilecektir. Ayrıyeten, her ne kadar, Ağustos ayı enflasyon sayıları (TÜFE), siyaset faiz oranının (yüzde 19) üzerinde olsa da, para siyasetinin aktifliği açısından izlenen çekirdek enflasyon oranları (B: 18,46 ve C: 16,76) oranları siyaset faiz oranından düşük gerçekleşmiştir. Bu niçinle Merkez Bankası Eylül ayı toplantısında faiz artışına gitmeyebilir. Hele bu ortamda yapılacak bir faiz indiriminin, TL’de kaçışı hızlandırıp dövize olan talebi ve kuru artıracağına inanmaktayım.”
”En büyük sorun işsizlik”
Yurttaşı ve ekonomiyi nasıl günler bekliyor?
”İleriki devirlerin en değerli sorunu, artan işsizlik, hayat pahalılığı ve giderek daha da yaygınlaşacak ve artan yoksulluk olacaktır. Hem Türkiye genelinde hem kentler tıpkı vakitte bölgeler bazında derinleşen gelir dağılımındaki eşitsizlik artışları ve bunun yaratacağı iktisadi, toplumsal ve toplumsal meseleler yeni periyoda damgasını vuracaktır. Aile reisinin işini kaybetmesi ile o ailede ortaya çıkacak gelir kayıpları ve gelecek konusundaki belirsizlik aile içerisinde çeşitli çatışmalar ve travmalara niye olabilecektir. İşsiz kalan çeşitli ruhsal meselelerle karşılaşabilir. Bu bireylerin hata sürece potansiyelinde artış olabilir.
İktisat ise çift haneli enflasyon, işsizlik ve faizin yanında azalan büyüme oranları, artan dış açık, kırılganlık ve yükselen ülke risk primiyle anılır hale gelecektir.”
”TÜİK ne yazık ki deklare ettiğı büyüme, enflasyon ve işsizlik oranları üzere bilgilerle itimat erozyonuna uğrayan bir kurum haline geldi”
-Uzun vakittir TÜİK bilgilerine prestij yok. İşsizlik dataları beklentinin fazlaca altında açıklanıyor. Kısa çalışma ödeneği ve işten çıkartma yasakları da bitti. İşsizliğin yaratacağı sıkıntılar konusunda ne diyeceksiniz?
”Bilindiği üzere, devletin resmi bilgi kaynağı denilince aklımıza çabucak TÜİK gelir. Toplumun her kesiti enflasyondan tutunda büyüme, ulusal gelir, işsizlik, çeşitli kesimlere ait dataları ve endeksler hakkındaki ayrıntıları TÜİK’ten elde eder. Başta para siyaseti olmak üzere pek fazlaca siyaset uygulaması ve karar ile yasal düzenlemelere bu bilgiler destek oluşturur.
Ancak gelin görün ki, devletin bu kıymetli kurumunun son vakit içinderda önemli bir inandırıcılık ve güvenirlilik sorunu var. Toplumda en muteber kaynaklarından birisi olması gereken TÜİK ne yazık ki bilhassa deklare ettiğı büyüme, enflasyon ve işsizlik oranları üzere bilgilerle toplumun her kesitinde itimat erozyonuna uğrayan bir kurum haline getirilmiştir.
İşsizlik konusu da bunların başında gelmektedir. TÜİK’in deklare ettiğı mayıs ve haziran sayılarına rakamlarına nazaran, mesela, nüfus artmakta, istihdam azalmasına karşın göre istihdam bir ayda işsiz sayısı da 224 azalmış gözükmektedir. Bu sayıların mantıklı bir iktisadi ve toplumsal açıklaması olmadığı üzere bunu mevsimlik etkilerke açıklamakta mümkün olmaktadır. Bu işin birazcık teknik kısmı. İşini bir de işini kaybeden, ailesi ve içerisinde yaşadığı toplum açısından hayli kıymetli tesirleri var. Aile resinin işini kaybetmesi ile o ailede ortaya çıkacak gelir kayıpları ve gelecek konusundaki belirsizlik aile içerisinde çeşitli çatışmalar ve travmalara niye olabilecektir. İşsiz kalan çeşitli ruhsal sıkıntılarla karşılaşabilir. Bu şahısların kabahat sürece potansiyelinde artış olabilir. İşsizliğin yarattığı toplumsal sıkıntılarla toplum bir süre daha sonra yüzleşmek zorunda kalır.”