İdeal Diş Fırçası
Ağız paklığı için kullanılan plak uzaklaştırmadaki asıl vazifesi nazarann diş fırçaları geçmişten günümüze biroldukca farklı biçimde evrilmiş ve günümüzdeki halini almıştır. Eski vakit içinderda dişlerin mekanik olarak paklığı hayvan kemikleri, kuş tüyleri,kirpi dikenleri ve günümüzde de misvak olarak kullanılan lifli ağaçların kollarının ısırılıp liflerine ayrılması formunda kullanılan paklık çubukları ile sağlanıyordu. Lifli ağaç kollarından birinci fırçayı M.Ö. 3500′ lü senelerda Babil uygarlığı kullanmış ve vakit içinde aroma içermesi, dişi esirgeyici doğal özellikte olması sebebiyle birden fazla toplumlarca benimsenmiştir ve günümüzde de kullanması devam etmektedir. çabucak sonrasındaları at kılı, domuz kılı üzere doğal metotlarla üretilmeye başlanan diş fırçaları maliyetinin yüksek olması ve bakteri birikiminin fazla olmasıyla yerini sentetik fırçalara bırakmıştır. Amerikan iç savaşlarında ve 2. Dünya Savaşı’nda Amerikan askerlerine sentetik fırçaların kullanılma talimatı verilmesiyle fırça kulllanımı vakit içinde halk içinde da yayıldı ve rutin temizlikte kullanılan bir casus haline geldi.
Günümüzde ise diş fırçaları artık yanımızda taşıyabildiğimiz pratik bir paklık aracı olarak kullanılmaktadır. Endüstrileşmenin artmasıyla fırçalar pek epeyce farklı seçenekle karşımıza çıkmaktadır. Diş fırçaları kıllarının boyut biçim sayısı dizilimi ve sertliği açısından farklılık gösterir. Her kişi için ülkü fırça seçimi farklıdır hastaların ülkü fırça seçimi için tabibine başvurmasında yarar vardır. Genel olarak orta yahut yumuşak sertlikte fırça önerilmekle birlikte kişinin fırçalama alışkanlığına ve haline göre kimi durumlarda hastalara ekstra yumuşak sertlikte fırça önerilebilir. Fırça kıllarının çapı ne kadar azalırsa o kadar yumuşak; ne kadar artarsa fırça o kadar sert olur.
Ayrıca fırça kılları doğal ve sentetik olarak iki farklı biçimde üretilmektedir. Doğal olan fırça kılları domuz kılından elde edilirken sentetik olanlar naylondan üretilmektedir. Doğal fırçalar enzimatik olarak daha erken yıkıma uğradığından çabuk aşınırken yapay kıllar daha elastik ve sağlam olmakla birlikte boyutlarının standardize edilebilmesi de daha kolaydır. Bu üzere sebeplerle günümüzde genelde polimer yapılı sentetik fırçalar üretilmektedir.
İdeal fırça seçiminde fırça kılları haricinde sapının ergonomik oluşu ve boyutu da değerlidir. Fırça sapı avuç içinin rahatça kavrayacğı uzunluk ve genişlikte olmalıdır. Fırça başının büyük olması ağza sığması konusunda külfet yarattığı üzere bilhassa öğürme refleksi olan hastalarda büyük dezavantaj sağlamaktadır. Fırça başının boyutunun küçük olması ise her yere ulaşım konusunda yarar sağlarken fırçalama müddetini uzatmaktadır. Kimi fırça başlarının art kısmında lisan paklığı için tasarlanmış tırtıklı plastik yüzeyler bulunmaktadır. Ayrıyeten lisan paklığı için özel lisan temizleme aparatları da üretilmektedir. Fırçalama daha sonrası lisan de geriden öne gerçek süpürülerek temizlenmelidir. Dişlerin paklığı kadar lisan paklığı de değerlidir zira ağız kokusunun en önemli sebeplerinden biri lisan üzerinde oluşan lisan pasıdır.
İdeal bir diş fırçasında fırça kılları her biri 5-12 dikey kıl kümesinden oluşan 3-4 sıra kıl kümesinden oluşur ve bu fırça kılları 0,2 mm çapında, 10 mm uzunluğunda uçları yuvarlatılmış olmalıdır.
Ortodonti tedavisi nazarann hastalarda braket ve tellerinin ortalarının temizlenebilmesi için geliştrilmiş arayüz fırçaları bulunmaktadır. Bu arayüz fırçaları nispeten daha sert olmaktadır. Ayrıyeten hem braket etrafının paklığı birebir vakitte dişlerin diş etine bakan kısımlarının paklığı için geliştirilmiş V biçimli ortodontik fırçalar bulunmkatadır. Ortodonti tedavisi bakılırsan hastalarda tek başına diş fırçası kullanması katiyen kâfi değildir. Arayüz fırçası kullanmama durumunda braketlerin etrafında oluşan plak biribazı bazıla renklenme ve çürüklere niçiniyet vermektedir.
Elektrikli diş fırçaları manuel fırçalamada yapılması gereken ileri geri,sirküler ya da eliptik hareketleri yaparlar. Elektrikli diş fırçası kullanan bireyler fırçayı diş yüzebir daha dik biçimde tutmalı ve fırça uzunluğu atlayarak dişlerin tüm yüzeylerinin paklığını sağlamalıdır. Elektrikli diş fırçalarının hakikat ve faal bir manuel fırçalamadan hiçbir üstünlüğü bulunmamaktadır. Fakat bilhassa mental sorunlu bireyler,yatalak hastalar ve hareket kapasitesi sonlu bireyler ile fırçalama alışkanığı zayıf olan lakin fırçalama alışkanlıgı kazanmak isteyen şahıslarda motivasyon gayeli elektirikli diş fırçası kullanması uygun görülmektedir.
Etkin bir ağız paklığı için en kıymetli öge dişlerin fırçalanma halidir. Her bireyin dişlerin tüm yüzeyini kapsayacak biçimde kendi sıralamasını benimseyip sistematik bir fırçalama yapması fırçalama açısından pratiklik kazandıracaktır. Bu doğrultuda alt ve üst çene dişleri muhakkak başka ayrı fırçalanmalıdır. Fırça dişetine yanlışsız 45 derece açı ile yarısı diş, yarısı dişetine gelecek biçimde yerleştirilmelidir. İleri geri, dairesel ve titreşim hareketi yapılarak her yüzey 10-15 saniye müddetle fırçalanıp, fırçalanmayan yüzeye yanlışsız bir fırça uzunluğu atlayarak ilerlenmelidir. Fırçalama ne epeyce yavaşça ne fazlaca sert olmalıdır. Uygulanacak basıncın dişetini yavaşça beyazlatması kâfi olacaktır. bu türlü evvel dişlerin dudaklara ve yanaklara bakan dış kısımları ile lisan ve damağa bakan iç kısımları fırçalanmalıdır. Alt ve üst ön dişlerin iç kısımları fırçalanırken fırça kıllarının daha faal kullanılabilmesi için fırça dikey konumlandırılıp dişetinden dişe hakikat süpürme hareketi yapılmalıdır. Çiğneme yüzeylerine gelince girinti çıkıntıların temizlenebilmesi için nispeten daha sert bir biçimde ileri geri hareketlerle fırçalama yapılmalıdır. En son lisanın de geriden öne yanlışsız fırçalanması ile fırçalama süreci bitirilir.
Diş fırçası dişlerin toplam yüzey alanının yaklaşık %30-35lik kısmına erişememektedir. Aktif bir paklık lakin arayüz paklığı ile sağlanabilir. Arayüz paklığı için ise diş ipi yahut arayüz fırçası kullanılmalıdır.
Günde en az iki defa aktif fırçalama yapmayı, fırçanızı 2 ayda bir yenilemeyi ve 6 ayda bir sistemli diş doktoru denetimlerinizi yaptırmayı ihmal etmeyiniz. Unutmayın; sıhhat ağızda başlar! Sağlıklı günler dilerim.
Dt. Büşra Gürocak / Bursa
Ağız paklığı için kullanılan plak uzaklaştırmadaki asıl vazifesi nazarann diş fırçaları geçmişten günümüze biroldukca farklı biçimde evrilmiş ve günümüzdeki halini almıştır. Eski vakit içinderda dişlerin mekanik olarak paklığı hayvan kemikleri, kuş tüyleri,kirpi dikenleri ve günümüzde de misvak olarak kullanılan lifli ağaçların kollarının ısırılıp liflerine ayrılması formunda kullanılan paklık çubukları ile sağlanıyordu. Lifli ağaç kollarından birinci fırçayı M.Ö. 3500′ lü senelerda Babil uygarlığı kullanmış ve vakit içinde aroma içermesi, dişi esirgeyici doğal özellikte olması sebebiyle birden fazla toplumlarca benimsenmiştir ve günümüzde de kullanması devam etmektedir. çabucak sonrasındaları at kılı, domuz kılı üzere doğal metotlarla üretilmeye başlanan diş fırçaları maliyetinin yüksek olması ve bakteri birikiminin fazla olmasıyla yerini sentetik fırçalara bırakmıştır. Amerikan iç savaşlarında ve 2. Dünya Savaşı’nda Amerikan askerlerine sentetik fırçaların kullanılma talimatı verilmesiyle fırça kulllanımı vakit içinde halk içinde da yayıldı ve rutin temizlikte kullanılan bir casus haline geldi.
Günümüzde ise diş fırçaları artık yanımızda taşıyabildiğimiz pratik bir paklık aracı olarak kullanılmaktadır. Endüstrileşmenin artmasıyla fırçalar pek epeyce farklı seçenekle karşımıza çıkmaktadır. Diş fırçaları kıllarının boyut biçim sayısı dizilimi ve sertliği açısından farklılık gösterir. Her kişi için ülkü fırça seçimi farklıdır hastaların ülkü fırça seçimi için tabibine başvurmasında yarar vardır. Genel olarak orta yahut yumuşak sertlikte fırça önerilmekle birlikte kişinin fırçalama alışkanlığına ve haline göre kimi durumlarda hastalara ekstra yumuşak sertlikte fırça önerilebilir. Fırça kıllarının çapı ne kadar azalırsa o kadar yumuşak; ne kadar artarsa fırça o kadar sert olur.
Ayrıca fırça kılları doğal ve sentetik olarak iki farklı biçimde üretilmektedir. Doğal olan fırça kılları domuz kılından elde edilirken sentetik olanlar naylondan üretilmektedir. Doğal fırçalar enzimatik olarak daha erken yıkıma uğradığından çabuk aşınırken yapay kıllar daha elastik ve sağlam olmakla birlikte boyutlarının standardize edilebilmesi de daha kolaydır. Bu üzere sebeplerle günümüzde genelde polimer yapılı sentetik fırçalar üretilmektedir.
İdeal fırça seçiminde fırça kılları haricinde sapının ergonomik oluşu ve boyutu da değerlidir. Fırça sapı avuç içinin rahatça kavrayacğı uzunluk ve genişlikte olmalıdır. Fırça başının büyük olması ağza sığması konusunda külfet yarattığı üzere bilhassa öğürme refleksi olan hastalarda büyük dezavantaj sağlamaktadır. Fırça başının boyutunun küçük olması ise her yere ulaşım konusunda yarar sağlarken fırçalama müddetini uzatmaktadır. Kimi fırça başlarının art kısmında lisan paklığı için tasarlanmış tırtıklı plastik yüzeyler bulunmaktadır. Ayrıyeten lisan paklığı için özel lisan temizleme aparatları da üretilmektedir. Fırçalama daha sonrası lisan de geriden öne gerçek süpürülerek temizlenmelidir. Dişlerin paklığı kadar lisan paklığı de değerlidir zira ağız kokusunun en önemli sebeplerinden biri lisan üzerinde oluşan lisan pasıdır.
İdeal bir diş fırçasında fırça kılları her biri 5-12 dikey kıl kümesinden oluşan 3-4 sıra kıl kümesinden oluşur ve bu fırça kılları 0,2 mm çapında, 10 mm uzunluğunda uçları yuvarlatılmış olmalıdır.
Ortodonti tedavisi nazarann hastalarda braket ve tellerinin ortalarının temizlenebilmesi için geliştrilmiş arayüz fırçaları bulunmaktadır. Bu arayüz fırçaları nispeten daha sert olmaktadır. Ayrıyeten hem braket etrafının paklığı birebir vakitte dişlerin diş etine bakan kısımlarının paklığı için geliştirilmiş V biçimli ortodontik fırçalar bulunmkatadır. Ortodonti tedavisi bakılırsan hastalarda tek başına diş fırçası kullanması katiyen kâfi değildir. Arayüz fırçası kullanmama durumunda braketlerin etrafında oluşan plak biribazı bazıla renklenme ve çürüklere niçiniyet vermektedir.
Elektrikli diş fırçaları manuel fırçalamada yapılması gereken ileri geri,sirküler ya da eliptik hareketleri yaparlar. Elektrikli diş fırçası kullanan bireyler fırçayı diş yüzebir daha dik biçimde tutmalı ve fırça uzunluğu atlayarak dişlerin tüm yüzeylerinin paklığını sağlamalıdır. Elektrikli diş fırçalarının hakikat ve faal bir manuel fırçalamadan hiçbir üstünlüğü bulunmamaktadır. Fakat bilhassa mental sorunlu bireyler,yatalak hastalar ve hareket kapasitesi sonlu bireyler ile fırçalama alışkanığı zayıf olan lakin fırçalama alışkanlıgı kazanmak isteyen şahıslarda motivasyon gayeli elektirikli diş fırçası kullanması uygun görülmektedir.
Etkin bir ağız paklığı için en kıymetli öge dişlerin fırçalanma halidir. Her bireyin dişlerin tüm yüzeyini kapsayacak biçimde kendi sıralamasını benimseyip sistematik bir fırçalama yapması fırçalama açısından pratiklik kazandıracaktır. Bu doğrultuda alt ve üst çene dişleri muhakkak başka ayrı fırçalanmalıdır. Fırça dişetine yanlışsız 45 derece açı ile yarısı diş, yarısı dişetine gelecek biçimde yerleştirilmelidir. İleri geri, dairesel ve titreşim hareketi yapılarak her yüzey 10-15 saniye müddetle fırçalanıp, fırçalanmayan yüzeye yanlışsız bir fırça uzunluğu atlayarak ilerlenmelidir. Fırçalama ne epeyce yavaşça ne fazlaca sert olmalıdır. Uygulanacak basıncın dişetini yavaşça beyazlatması kâfi olacaktır. bu türlü evvel dişlerin dudaklara ve yanaklara bakan dış kısımları ile lisan ve damağa bakan iç kısımları fırçalanmalıdır. Alt ve üst ön dişlerin iç kısımları fırçalanırken fırça kıllarının daha faal kullanılabilmesi için fırça dikey konumlandırılıp dişetinden dişe hakikat süpürme hareketi yapılmalıdır. Çiğneme yüzeylerine gelince girinti çıkıntıların temizlenebilmesi için nispeten daha sert bir biçimde ileri geri hareketlerle fırçalama yapılmalıdır. En son lisanın de geriden öne yanlışsız fırçalanması ile fırçalama süreci bitirilir.
Diş fırçası dişlerin toplam yüzey alanının yaklaşık %30-35lik kısmına erişememektedir. Aktif bir paklık lakin arayüz paklığı ile sağlanabilir. Arayüz paklığı için ise diş ipi yahut arayüz fırçası kullanılmalıdır.
Günde en az iki defa aktif fırçalama yapmayı, fırçanızı 2 ayda bir yenilemeyi ve 6 ayda bir sistemli diş doktoru denetimlerinizi yaptırmayı ihmal etmeyiniz. Unutmayın; sıhhat ağızda başlar! Sağlıklı günler dilerim.
Dt. Büşra Gürocak / Bursa