Elektrik kesintileri: Özel dağıtım şirketleri iktidarı artırım yapmaya mı zorluyor?

Beykozlu

New member
Elektrik Mühendisleri Odası, doğalgaz çevrim santrallerinin pek birçoklarının devre dışı olduğuna dikkat çekerken “Kesintilerin sebebi, üretimin yüzde 80’ini elinde tutan özel şirketlerin artırım pazarlığı mı?” sorusu doğdu.

Türkiye genelinde yaşanan elektrik kesintileri bir epeyce ili etkiledi. Marmara ve Ege Bölgesi’nde neredeyse bütün kentleri etkileyen kesintiler öteki bir hayli kentte de yaşandı.

Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı, kesintilerin sebebini, hava sıcaklıkları ötürüsıyla güç tüketiminin artmasına bağladı.

Pekala hava sıcaklıklarının artması kesintilere münasebet olabilir mi?

“Hava sıcaklıkları sürpriz değil”

Elektrik Mühendisleri Odası’na göre bu vakitte mevsim normallerinin üzerinde bir sıcak olması sürpriz değil.

DW Türkçe’ye konuşan Elektrik Mühendisleri Odası İdare Konseyi Üyesi Mehmet Özdağ, “20 Temmuz-5 Ağustos tarih aralığında Türkiye’nin elektrik tüketiminin pik noktaya çıkıyor olması beklenmeyen bir durum değil. Çok bir tabiat hadisesinden kaynaklanan bir şey de yok. Kuraklık niçiniyle tüm Türkiye’yi etkileyecek bir kesinti olmaması lazım” diyor.

Lakin Özdağ’a nazaran 5 bin megavat açığın niye kaynaklandığı konusunda soru işaretleri var.

“Kurulu güç yeterli”

Türkiye’nin heyeti güç kapasitesinin mevcut talepten epeyce daha fazla olduğuna dikkat çeken Özdağ, “Ülkenin elektrik gücü konseyi gücü 98 bin 162 megavat. En az 70 bin megavatın şu anda emre amade kullanılabiliyor olması lazım. Azamî tüketim pahası ise bizim aldığımız bilgilere bakılırsa 50 bin megavat ötüründa. Yani nereden baksanız 20 bin megavattan fazla hazır, el altında kullanılabilir sıcak bir yedek var” bilgisini paylaşıyor.

Yetkililere “Nasıl oluyor da siz 20 bin megavat daha yüksek bir yedek olduğu biçimde bunu yönetemiyorsunuz” sorunu yönelten Özdağ, burada bir idare zafiyeti olduğunu düşünüyor.

Türkiye’de aylardır kuraklık yaşanıyor. Kuraklığın tesiriyle hidroelektrik santrallerinin üretim kapasitesi de düştü. Bu niçinle doğalgaz santralleri devreye alındı. Lakin bu santrallerin maliyeti de son devirlerde doğalgaza yapılan artırımlarla rekor oranda arttı.

Santraller niye devre dışı?

Mehmet Özdağ, bir kamu kuruluşu olan Elektrik Piyasaları AŞ’nin (EPİAŞ) şeffaflık platformunda, Türkiye’deki doğalgaz çevrim santrallerinin pek birçoklarının devre dışı kaldığının görüldüğüne dikkat çekiyor. Özdağ, şu biçimde devam ediyor:” Bu da aklımıza şunu getiriyor. Özel dağıtım şirketleri piyasada oluşan fiyatı sanki beğenmiyorlar mı? Bunun öne sürülen sebebinin açıklanması gerekiyor.”

Türkiye’nin hidroelektrik kapasite hariç şurası gücünün 66 bin megavat olduğunu aktaran Özdağ, “Yani barajlardaki su düzeylerinin düşüklüğü bu kesintilerin niçini olamaz. ötürüsıyla şu anda yaşanan kuraklığı şirketlerin fırsata çevirmeye uğraş ettiklerini düşünüyoruz. Yani elektrik üretim fiyatını, kendilerine verilen fiyatı beğenmiyorlar ve elektrik üretmiyorlar çıkarımını yapıyoruz biz buradan. Elektriği piyasalaştıran, elektriği piyasada alınan, satılan bir meta haline getiren maalesef bu siyasi iktidar. Bunun sonuçlarını yaşıyoruz şu anda” sözlerini kullanıyor.

Üretimin yüzde 80’i özelde

Türkiye’de elektrik üretimi büyük oranda özelleştirildi. Üretimin yüzde 80’i özel şirketler tarafınca gerçekleştiriliyor.

DW Türkçe’ye konuşan CHP Güç ve Alt Yapı Projelerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın, kesintinin meydana geldiği sabah saatlerinin tüketimin gün ortasında en düşük olduğu vakit dilimi olduğuna dikkat çekiyor.

Öte yandan kesintiler, Türkiye’de üretilen elektriğin tüketiciye dağıtımını sağlayan ve dağıtım şebekesine transferden sorumlu olan esas kurum olan Türkiye Elektrik İletim AŞ’nin (TEİAŞ) özelleştirme kapsamına alındığı periyoda denk geldi.

TEİAŞ düzgün yönetilmiyor mu?

Ahmet Akın, TEİAŞ’ın Türkiye’nin güç güvenliğini sağlamakla yükümlü stratejik bir kurum olduğunu vurgulayarak “hemen çabucak kamudayken bunlar yaşanıyorsa yarın özelleştirilmesi ile fazlaca daha büyük kahırlarla karşı karşıya kalabiliriz” yorumunu yapıyor.

Elektrik Mühendisleri Odası’na nazaran de bu vakitte yaşanan idare zafiyeti bu açıdan da manidar.

“Maalesef kamuya karşı, halka karşı epeyce dürüst olmayan, şeffaf bilgilendirme yapmayan bir idare anlayışı ile karşı karşıyayız” diyen Mehmet Özdağ, şu biçimde devam ediyor: TEİAŞ âlâ yönetilmiyor, yeterli yönetilseydi kesinti olmazdı. O yüzden biz bunu özelleştirelim. bu biçimde bir altyapı da olabilir örneğin.”

Özdağ, elektrik kesintilerinin akabinde iktidar tarafınca “Enerji yatırımlarımız yetersiz. Bir an evvel nükleer santral devreye sokalım. Bak bu biçimde elektrik kesiliyor mu? Ya da elektriğe artırım yapmazsak doğalgaz çevrim santralları ya da kömür santralları ziyan ediyor, bu niçinle biz artırım yapmak zorundayız” üzere mazeretlerin de sunulabileceğini savunuyor.

Ekim’de yüzde 15 artırım bekleniyor

Öte yandan Özdağ, elektrik kesintileri niçiniyle olmasa da artan maliyetlerden dolayı elektriğe artırımın kaçınılmaz olduğunu söylüyor. Türkiye’de üretilen elektriğin yüzde 70’inden çoksının dövize endeksli olduğuna dikkat çeken Özdağ’a bakılırsa 1 Temmuz’da olduğu üzere elektrik iletim maliyetlerinin artması ve TL ile döviz içindeki makasın kapanmaması niçiniyle elektrik fiyatlarına artırım kapıda.

1 Ekim’de belirlenecek yeni tarifede yüzde 15’lik bir artırımın olabileceğini söz eden Özdağ, bu tarihtilk evvel de artırım yapılabileceğini düşünüyor.

Pelin Ünker/ İstanbul

© Deutsche Welle Türkçe