Ortodonti, diş, çene, yüz bölgelerinin gelişim sürecinde yahut sonrasındasında meydana gelen bozuklukları ve bunların tedavileri ile ilgilenen bilim koludur. Ortodonti sözü iki yunanca sözcükten oluşmuştur. ‘Ortos’ düzgün, ‘odontos’ dişler manasına gelmektedir. Ortodonti temel olarak biyoloji, tıp ve diş hekimliği bilimlerine dayanmaktadır. Ağız, burun boşluğu ve bunlarla ilgili anatomik oluşumlar, insan hayatı için gerekli olan teneffüs, beslenme üzere faaliyetlerin sağlanmasında rol oynarlar. Ortodontinin çalışma alanı ve sorumluluğu, bu alanları direkt kapsamaktadır. Doğumdan itibaren çocuğun büyüme ve gelişimi incelenmekte, gerektiğinde kollayıcı, önleyici ve tedavi edici uygulamalar ile düzgün bir okluzyon ve yüz görünümü sağlanması hedeflenmektedir.
özetlemek gerekirse ortodonti diş hekimliğinin;
1. Dişlerin, diş kavislerine ve çenelerin bazal kısımlarına nazaran,
2. Diş kavislerinin birbirlerine göre,
3. Çenelerin bazal kısımlarının birbirlerine ve yüze nazaran,
4. Bu yapılarla ilgili komşu yumuşak dokuların,
değişik yaşlardaki olağandışı bağlantılarının saptanarak düzeltilmesini sağlayan ve olağandışı ilgilerin meydana gelmesini engellemeye çalışan bir kısmıdır.
Ortodontik bozukluklar her yaşta tedavi edilebilmektedir. Kâfi ki daima ve ihtimamlı bir diş bakımı ile bir arada ağız ve dişlerin sıhhati yerinde olsun. Ortodontik Anomalileri temel olarak iki biçimde sınıflandırıyoruz:
Yalnızca dişlerin dizilimiyle alakalı olan “dişsel anomaliler”,
Hem dişlerin diziliminin bozuk olduğu, tıpkı vakitte çenelerin birbiriyle bağının bozuk olduğu anomaliler.
Birinci kümedeki sıkıntılar hastamızın yaşı ne olursa olsun emsal biçimde ve büyük oranda sabit ortodontik aygıtlarla tedavi edilebilmektedir. Fakat çocukluk ve gençlik çağında yapılan ortodontik tedavilerde dişlerin çapraşıklığını diş çekimi yapmak zorunda kalmadan çözme bahtımız daha fazla, tedavi müddeti erişkin bireylerden daha kısa ve yaptığımız tedavinin kalıcılığı da biraz daha yeterli olabilmektedir.
Çocuklarda birinci dişlerin (süt dişleri) pozisyonları hakkında fazlaca fazla endişelenmeye gerek yoktur. Bu dişler içinde bulunan boşluklar, doğal gelişim göstergesidir. Erişkinlerin dişlerindeki üzere sıkı temaslar ileride meydana gelebilecek yer darlığı ve ötürüsıyla dişlerde çapraşıklığın (çarpıklığın) göstergesi olabilir. Daimi dişler 6-7 yaşlarında sürmeye başlarlar lakin 7-9 yaşları içinde, kesici dişler sürene dek pek fazla sorun gözlenmez. Aile doktorunuz sizi erken yaşta bir ortodontiste yönlendirse dahi bu her vakit tedavinin fazlaca erken başlatılacağı manasına gelmez. Birden fazla dikkatli diş doktoru potansiyel bir sorunun denetim atında olduğu ve en uygun tedavi vaktinin geçmediğinden emin olmak ister.
Çocukların birinci ortodontist tanışmaları 7–8 yaş civarında olmalıdır. Zira bu yaşa kadar birinci daimi azı dişleri çıkar ve daimi kesici dişler yerlerini almış olurlar. Erken teşhis ile düzensizliklerin vaktinde tespiti, ileride oluşabilecek önemli sorunların önlenmesine imkan tanır. Bu yaşlarda rastgele bir tedavi gerekmese bile ortodontist büyüme ve gelişimi takip ederek en uygun vakitte tedaviye başlanmasını sağlar.
Ortodontik tedavi her yaşta yapılabilir. Dişsel düzeltmelerde yaş hududu yokken, kemik yapıda bir düzensizlik kelam konusu ise tedavi büyüme ve gelişim devrinde yapılmalıdır. Ortodontik sorunlar çene büyümesi yavaşlamadan evvel erken yaşta tespit edilirse düzeltmek daha kolaydır. Erken tedavi hastanın ortognatik cerrahi gereksinimini ortadan kaldırılması ve daha önemli komplikasyonların önlenmesi manasına gelebilir. Artan yaşın tedavi müddetini uzatması ve tedaviyi biraz zorlaştırması kelam konusu olabilir. bir daha de yaş faktörü dişlerin ve periodontal dokuların sağlıklı olması kadar değerli değildir.
Ortodontik tedavi hallerini gruplandıracak olursak:
Sabit ortodontik tedavi : Ortodontik tedavinin en çok tercih edilen biçimidir. Dişlerin üzerine özel yapıştırıcılar ile yapıştırılan braketlerin içine ileri teknoloji eseri çeşitli kalınlıkta ve bükümlerde teller yerleştirilir. Bu teller braketler aracılığı ile dişe istenilen istikamette kuvvet uygular ve dişler hareket eder. Dişin kökünü de hareket ettirmek mümkündür. Braket bakımı için hasta kooperasyonu gerekir, lakin denetim daha fazlaca hekimin elindedir.
Fonksiyonel ortodontik tedavi: Çeneler ortası düzensizlikler ortopedik uygulamalar ile büyüme, gelişim çağı içerisinde düzeltilebilirler Çocuğun büyüme gelişmeninden yararlanılarak uygulanan, çene kemiklerinin ve baş kemiklerinin büyümesini yönlendirmeyi amaçlayan ortopedik bir tedavidir. Alt çenenin çok ileri olduğu durumlar, üst çenenin çok ileri olduğu durumları üzere bozukluklar bu kümeye girer. Çocuğun yaşı hayli değerlidir. Bu tedavi büyüme ve gelişim tamamlandıktan daha sonra uygulanamaz.İki çeneyi de ilgilendiren hareketli apareylerle yahut çene haricinden uygulanan extra oral apareylerle tedavi yapılır. kimi vakit ortodontik apareylerle birlikte kullanılır.
Ortognatik cerrahi: Ortodontik yahut ortopedik tedavi ile düzeltilemeyecek durumlarda ortognatik cerrahiye başvurulur. Çene ve yüzde oluşan bozukluklar doğuştan olabileceği üzere, kaza ve hastalıklara bağlı olarak daha sonradan da ortaya çıkabilir. Çenelerin birbirine ve yüze göre uyumsuzluğu, hastalarda hem estetik hem işlevsel birebir vakitte ruhsal rahatsızlıklara yol açmaktadır. Evvel ortodontik sabit tel tedavisi ile dişler çene kemikleri üzerinde hakikat konumlarına konumlandırılırlar. Akabinde cerrahi ile çeneler baş esası ve yüz yapısı ile uygun olacak biçimde karşılıklı getirilerek birleştirilirler. Operasyonlar genel anestezi altında gerçekleşir. Cerrahi gerektirebileceği düşünülen kimi anomaliler ortodontide son senelerda meydana gelen gelişmeler yardımıyla yalnızca sabit aygıt uygulamaları ile tedavi edilebilmektedir.
Pekiştirme tedavisi: Ortodontik tedavi ile dişler düzeltildikten daha sonra dişi saran dokuların, dişlerin bu yeni konumlarına ahenk sağlamaları için vakit gerekir. Çünkü kemik doku çabucak hemen tam olgunlaşmamıştır. Bu niçinle aygıtlar çıkartıldıklarında dişler eski konumlarına dönme eğiliminde olurlar. Bunu engellemek maksadıyla dişleri yeni yerlerinde pekiştirmek gerekir. Bunun için sabit yahut hareketli çeşitli aygıtlardan faydalanılmaktadır. Faal ortodontik tedavinin müddetine, gerçekleştirilen diş hareketi ölçüsüne, hastanın yaşına ve tedavi başındaki anomalinin cinsine bakılırsa pekiştirme tedavisinin mühleti ve tedavide kullanılan aygıtların cinsi değişmektedir.
Pekiştirme aygıtları istenen biçimde takılmadıklarında dişler eski pozisyonlarına geri dönebilirler. Bundan dolayı pekiştirme aygıtlarının ortodontik tedavide değerli bir rol oynadıkları unutulmamalıdır.
Ortodontik tedavi, uzun süren disiplin ve sabır isteyen bir uygulamadır. Ortodontik tedavi hasta ve doktorun işbirliğini gerektirmektedir. Hasta tabip işbirliği istenilen düzeyde olursa tedavinin başarısı artar ve tedaviden makul bir müddetde sonuç alınabilir.
Dişlerde olan çapraşıklık yalnızca estetik bir sorun değildir. İşlev ve hijyen de bu durumdan etkilenir. Ortodontinin birinci maksadı diş, çene, yüz kompleksini meydana getiren tüm elemanlar içindeki bozuk bağlantıları saptamak, oluşmasını ve ilerlemesini engellemek ve gerekli hallerde düzelterek, sistemin olağan işlev yapabilmesini sağlamaktır.
Çapraşık dişlere sahip olan bireyler kâfi ağız paklığını sağlayamadıkları için bakteri plağı ve diş taşı çapraşık bölgede hayli daha rahat oluşur ve tutunur; ötürüsıyla çürük riski artar.
Çapraşık dişli ağızlarda, dişleri örten dişeti devamlılığının bozulması sebebiyle dişeti sorunları gözlemlenir. Ayrıyeten çapraşıklık sebebiyle homojen olmayan çiğneme kuvvetleri niçiniyle kimi dişlere daha fazla kuvvet yüklenmesi kararında o bölgede dişeti çekilmesine hatta dişin canlılığını kaybetmesine niye olabilir. Çene ekleminde de sorunlar gözlenir ve ortodontik tedavi ile çiğneme işlevini sağlamak, bu biçimdece eklem bölgesine binen yanlış kuvvetleri engelleyerek çene ekleminin sıhhatinin korunmasına katkıda bulunulur.
Çene-yüz kompleksini meydana getiren sistemler içindeki bozuk alakalar yüz estetiğini de etkilemektedir. Ortodontik tedavi bireylerde yüz estetiğinin daha harika olmasını sağlamaktatır.
Diş, çene ve yüz kompleksindeki bozuk münasebetler ve sonuçları, ilgili bireylerde pisişik ve mental olarak düşüncelere yol açmaktadır. Yapılacak tedavi ile bu bireylere yardımcı olunabilmektetir. Ortodontik tedavi ile estetiğin sağlanması kararında hastanın toplum ortasında kendine olan inancı arttırılarak ruhsal takviye sağlamak da amaçlanır.
Ortodontik bozukluklar, öbür bir kadro hastalık ve bozuklukların oluşmasında tesirli olabilirler. Anomalinin düzeltilmesi ve ötürüsı ile de bu hastalıkların meydana gelmesini önlemektedir.
Ortodontik bozukluklar sebebi ile meydana gelen konuşma bozukluklarının düzeltilmesi de ortodontinin gayeleri içindedır.
özetlemek gerekirse ortodonti diş hekimliğinin;
1. Dişlerin, diş kavislerine ve çenelerin bazal kısımlarına nazaran,
2. Diş kavislerinin birbirlerine göre,
3. Çenelerin bazal kısımlarının birbirlerine ve yüze nazaran,
4. Bu yapılarla ilgili komşu yumuşak dokuların,
değişik yaşlardaki olağandışı bağlantılarının saptanarak düzeltilmesini sağlayan ve olağandışı ilgilerin meydana gelmesini engellemeye çalışan bir kısmıdır.
Ortodontik bozukluklar her yaşta tedavi edilebilmektedir. Kâfi ki daima ve ihtimamlı bir diş bakımı ile bir arada ağız ve dişlerin sıhhati yerinde olsun. Ortodontik Anomalileri temel olarak iki biçimde sınıflandırıyoruz:
Yalnızca dişlerin dizilimiyle alakalı olan “dişsel anomaliler”,
Hem dişlerin diziliminin bozuk olduğu, tıpkı vakitte çenelerin birbiriyle bağının bozuk olduğu anomaliler.
Birinci kümedeki sıkıntılar hastamızın yaşı ne olursa olsun emsal biçimde ve büyük oranda sabit ortodontik aygıtlarla tedavi edilebilmektedir. Fakat çocukluk ve gençlik çağında yapılan ortodontik tedavilerde dişlerin çapraşıklığını diş çekimi yapmak zorunda kalmadan çözme bahtımız daha fazla, tedavi müddeti erişkin bireylerden daha kısa ve yaptığımız tedavinin kalıcılığı da biraz daha yeterli olabilmektedir.
Çocuklarda birinci dişlerin (süt dişleri) pozisyonları hakkında fazlaca fazla endişelenmeye gerek yoktur. Bu dişler içinde bulunan boşluklar, doğal gelişim göstergesidir. Erişkinlerin dişlerindeki üzere sıkı temaslar ileride meydana gelebilecek yer darlığı ve ötürüsıyla dişlerde çapraşıklığın (çarpıklığın) göstergesi olabilir. Daimi dişler 6-7 yaşlarında sürmeye başlarlar lakin 7-9 yaşları içinde, kesici dişler sürene dek pek fazla sorun gözlenmez. Aile doktorunuz sizi erken yaşta bir ortodontiste yönlendirse dahi bu her vakit tedavinin fazlaca erken başlatılacağı manasına gelmez. Birden fazla dikkatli diş doktoru potansiyel bir sorunun denetim atında olduğu ve en uygun tedavi vaktinin geçmediğinden emin olmak ister.
Çocukların birinci ortodontist tanışmaları 7–8 yaş civarında olmalıdır. Zira bu yaşa kadar birinci daimi azı dişleri çıkar ve daimi kesici dişler yerlerini almış olurlar. Erken teşhis ile düzensizliklerin vaktinde tespiti, ileride oluşabilecek önemli sorunların önlenmesine imkan tanır. Bu yaşlarda rastgele bir tedavi gerekmese bile ortodontist büyüme ve gelişimi takip ederek en uygun vakitte tedaviye başlanmasını sağlar.
Ortodontik tedavi her yaşta yapılabilir. Dişsel düzeltmelerde yaş hududu yokken, kemik yapıda bir düzensizlik kelam konusu ise tedavi büyüme ve gelişim devrinde yapılmalıdır. Ortodontik sorunlar çene büyümesi yavaşlamadan evvel erken yaşta tespit edilirse düzeltmek daha kolaydır. Erken tedavi hastanın ortognatik cerrahi gereksinimini ortadan kaldırılması ve daha önemli komplikasyonların önlenmesi manasına gelebilir. Artan yaşın tedavi müddetini uzatması ve tedaviyi biraz zorlaştırması kelam konusu olabilir. bir daha de yaş faktörü dişlerin ve periodontal dokuların sağlıklı olması kadar değerli değildir.
Ortodontik tedavi hallerini gruplandıracak olursak:
Sabit ortodontik tedavi : Ortodontik tedavinin en çok tercih edilen biçimidir. Dişlerin üzerine özel yapıştırıcılar ile yapıştırılan braketlerin içine ileri teknoloji eseri çeşitli kalınlıkta ve bükümlerde teller yerleştirilir. Bu teller braketler aracılığı ile dişe istenilen istikamette kuvvet uygular ve dişler hareket eder. Dişin kökünü de hareket ettirmek mümkündür. Braket bakımı için hasta kooperasyonu gerekir, lakin denetim daha fazlaca hekimin elindedir.
Fonksiyonel ortodontik tedavi: Çeneler ortası düzensizlikler ortopedik uygulamalar ile büyüme, gelişim çağı içerisinde düzeltilebilirler Çocuğun büyüme gelişmeninden yararlanılarak uygulanan, çene kemiklerinin ve baş kemiklerinin büyümesini yönlendirmeyi amaçlayan ortopedik bir tedavidir. Alt çenenin çok ileri olduğu durumlar, üst çenenin çok ileri olduğu durumları üzere bozukluklar bu kümeye girer. Çocuğun yaşı hayli değerlidir. Bu tedavi büyüme ve gelişim tamamlandıktan daha sonra uygulanamaz.İki çeneyi de ilgilendiren hareketli apareylerle yahut çene haricinden uygulanan extra oral apareylerle tedavi yapılır. kimi vakit ortodontik apareylerle birlikte kullanılır.
Ortognatik cerrahi: Ortodontik yahut ortopedik tedavi ile düzeltilemeyecek durumlarda ortognatik cerrahiye başvurulur. Çene ve yüzde oluşan bozukluklar doğuştan olabileceği üzere, kaza ve hastalıklara bağlı olarak daha sonradan da ortaya çıkabilir. Çenelerin birbirine ve yüze göre uyumsuzluğu, hastalarda hem estetik hem işlevsel birebir vakitte ruhsal rahatsızlıklara yol açmaktadır. Evvel ortodontik sabit tel tedavisi ile dişler çene kemikleri üzerinde hakikat konumlarına konumlandırılırlar. Akabinde cerrahi ile çeneler baş esası ve yüz yapısı ile uygun olacak biçimde karşılıklı getirilerek birleştirilirler. Operasyonlar genel anestezi altında gerçekleşir. Cerrahi gerektirebileceği düşünülen kimi anomaliler ortodontide son senelerda meydana gelen gelişmeler yardımıyla yalnızca sabit aygıt uygulamaları ile tedavi edilebilmektedir.
Pekiştirme tedavisi: Ortodontik tedavi ile dişler düzeltildikten daha sonra dişi saran dokuların, dişlerin bu yeni konumlarına ahenk sağlamaları için vakit gerekir. Çünkü kemik doku çabucak hemen tam olgunlaşmamıştır. Bu niçinle aygıtlar çıkartıldıklarında dişler eski konumlarına dönme eğiliminde olurlar. Bunu engellemek maksadıyla dişleri yeni yerlerinde pekiştirmek gerekir. Bunun için sabit yahut hareketli çeşitli aygıtlardan faydalanılmaktadır. Faal ortodontik tedavinin müddetine, gerçekleştirilen diş hareketi ölçüsüne, hastanın yaşına ve tedavi başındaki anomalinin cinsine bakılırsa pekiştirme tedavisinin mühleti ve tedavide kullanılan aygıtların cinsi değişmektedir.
Pekiştirme aygıtları istenen biçimde takılmadıklarında dişler eski pozisyonlarına geri dönebilirler. Bundan dolayı pekiştirme aygıtlarının ortodontik tedavide değerli bir rol oynadıkları unutulmamalıdır.
Ortodontik tedavi, uzun süren disiplin ve sabır isteyen bir uygulamadır. Ortodontik tedavi hasta ve doktorun işbirliğini gerektirmektedir. Hasta tabip işbirliği istenilen düzeyde olursa tedavinin başarısı artar ve tedaviden makul bir müddetde sonuç alınabilir.
Dişlerde olan çapraşıklık yalnızca estetik bir sorun değildir. İşlev ve hijyen de bu durumdan etkilenir. Ortodontinin birinci maksadı diş, çene, yüz kompleksini meydana getiren tüm elemanlar içindeki bozuk bağlantıları saptamak, oluşmasını ve ilerlemesini engellemek ve gerekli hallerde düzelterek, sistemin olağan işlev yapabilmesini sağlamaktır.
Çapraşık dişlere sahip olan bireyler kâfi ağız paklığını sağlayamadıkları için bakteri plağı ve diş taşı çapraşık bölgede hayli daha rahat oluşur ve tutunur; ötürüsıyla çürük riski artar.
Çapraşık dişli ağızlarda, dişleri örten dişeti devamlılığının bozulması sebebiyle dişeti sorunları gözlemlenir. Ayrıyeten çapraşıklık sebebiyle homojen olmayan çiğneme kuvvetleri niçiniyle kimi dişlere daha fazla kuvvet yüklenmesi kararında o bölgede dişeti çekilmesine hatta dişin canlılığını kaybetmesine niye olabilir. Çene ekleminde de sorunlar gözlenir ve ortodontik tedavi ile çiğneme işlevini sağlamak, bu biçimdece eklem bölgesine binen yanlış kuvvetleri engelleyerek çene ekleminin sıhhatinin korunmasına katkıda bulunulur.
Çene-yüz kompleksini meydana getiren sistemler içindeki bozuk alakalar yüz estetiğini de etkilemektedir. Ortodontik tedavi bireylerde yüz estetiğinin daha harika olmasını sağlamaktatır.
Diş, çene ve yüz kompleksindeki bozuk münasebetler ve sonuçları, ilgili bireylerde pisişik ve mental olarak düşüncelere yol açmaktadır. Yapılacak tedavi ile bu bireylere yardımcı olunabilmektetir. Ortodontik tedavi ile estetiğin sağlanması kararında hastanın toplum ortasında kendine olan inancı arttırılarak ruhsal takviye sağlamak da amaçlanır.
Ortodontik bozukluklar, öbür bir kadro hastalık ve bozuklukların oluşmasında tesirli olabilirler. Anomalinin düzeltilmesi ve ötürüsı ile de bu hastalıkların meydana gelmesini önlemektedir.
Ortodontik bozukluklar sebebi ile meydana gelen konuşma bozukluklarının düzeltilmesi de ortodontinin gayeleri içindedır.