Eylül ayında geceler uzar ve gece gökyüzünde yaz üçgeninin yerini sonbahar dörtgeni alır. Özellikle bir gezegen gecelere hakimdir.
Sonbaharın ilk ayında gece gökyüzünde güneş sistemimizdeki ikinci büyük gezegen olan Satürn hakimdir. Zaten akşam karanlığında Kova takımyıldızındaki güneydoğudaki halkalı gezegeni görebilirsiniz. En parlak yıldızlardan biri olan Satürn’ü fark etmek kolaydır.
Dolunaya yakın Ay, 27 Eylül’de gezegenin güneyinden geçecek. Satürn yavaş yavaş sabah gökyüzünden çekiliyor. Ayın 1’inde sabah altıyı biraz geçe batıyorsa, ayın 30’unda saat dörtte batı ufuk çizgisinin altına batar.
Hollandalı fizikçi ve gökbilimci Christian Huygens, ilk kez 1656’da Satürn küresinin serbestçe yüzen bir halkayla çevrili olduğunu fark etti. 1671’de Paris gözlemevinin ilk yöneticisi Giovanni Domenico Cassini, Satürn’ün halkasının bir dış ve bir iç halkaya bölündüğünü keşfetti.
Son olarak, uzay sondaları yüzlerce ayrı halkayı gösteren görüntüler sağladı. Satürn’e bazen “Bin Yüzüğün Efendisi” denir. Bu arada dev gezegenler Jüpiter, Uranüs ve Neptün’ün etrafında da halkalar keşfedildi. Ancak karasal teleskoplarda göze çarpmaz ve neredeyse hiç görülmezler.
Devasa Satürn halka sisteminin çapı 280.000 kilometredir, bu da dünya ile ay arasındaki mesafenin üçte ikisine karşılık gelir.
Satürn’ün Güneş’in etrafında bir kez dönmesi 30 yıl alır. Satürn küresi çok hızlı döndüğü için Satürn’ün küresi tüm gezegenler arasında en düz olanıdır.
Gaz gezegeni aynı zamanda tüm gezegenler arasında en düşük yoğunluğa sahiptir; su yoğunluğunun yalnızca yüzde 70’ine karşılık gelir. Böylece Satürn’ün küresi devasa bir su banyosunda yüzerdi.
Çekici eğilim
Satürn’ün halkası şu anda Dünya’ya doğru sadece hafif bir eğime sahip, bu da onu özellikle teleskopla bakmayı çekici kılıyor. Bu nedenle bir gözlemevini ziyaret etmek her zaman değerlidir.
Satürn’ün dev uydusu Titan dürbünle görülebilir. 5.150 kilometrelik çapıyla güneş sistemindeki en büyük ikinci uydudur.
Parlak Venüs sabah gökyüzüne hakimdir. Dünya gökyüzündeki açık ara en parlak gezegendir. İç komşumuz gezegenimiz 19 Eylül’de en büyük görkemine ulaşıyor. Ayın başında aşk tanrıçasının gezegeni sabah saat beş civarında doğu ufkunda belirir. Ayın 30’unda sabah saat üç buçukta kalkarlar.
Berrak, pussuz bir gökyüzünde Venüs gün doğumuna kadar takip edilebilir. Teleskopta ayın başında büyük, dar bir hilal görülüyor.
17. yüzyılın başında ilk teleskop gözlemcileri bile Venüs’ün Ay’a benzer evreler gösterdiğini fark etmişti. Ayın 11’inde sabah saat 5 civarında, küçülen hilal ile güzel bir tesadüf meydana geliyor.
Nadiren çevik ve güneşe yakın Merkür’ü görme fırsatı bulunur. Bu kez ayın 20’sinden itibaren güzel bir hafta boyunca sabah gökyüzünde görülebilecek. Ayın 20’sinde sabah gökyüzünde yaklaşık beş buçukta doğu ufkunun hemen üzerinde görünüyor.
Mars görünmez kalıyor
Koç takımyıldızındaki Jüpiter akşam geç saatlerde yükseliyor. Akşam saat 22.00’den kısa bir süre sonra dev gezegen doğu ufuk çizgisinin üzerine çıkacak. Eylül ayının sonunda Jüpiter saat 20.15 civarında yükselecek
4 Eylül akşamı küçülen hilal Jüpiter ile buluşuyor. Mars uzun zamandan beri akşam gökyüzünden çekilmiş ve görünmez durumda.
Ay, ayın 5’inde Boğa burcundaki yedi yıldız olan Pleiades’in yanından geçecek. Azalan bir hilal gibi görünüyor. Ayın ortasında yani 15’inde sabah saat 3.40’ta yeni ay evresine ulaşılır.
Dolunay ayın 29’unda saat 11:58’de Balık burcunda meydana geliyor. Bir gün önce Ay, Dünya’ya 359.911 kilometre uzaklıktan yaklaşıyor. Bizden ayıran 406.291 kilometrelik 12. yörüngedeki Dünya’ya en uzak yörünge noktasından geçer.